Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1959, Blaðsíða 16

loftvog. Botnlangaköst eru tíðari
þá en ella. Enn fremur hefur at-
hugun leitt í Ijós, að þegar loft-
vog er fallandi, eru sjálfsmorð
tíðari heldur en þegar loftvog er
stöðug eða stígandi. Og loft-
þrýstingurinn virðist verka á
sálina, ekki síður en á líkamann.
1 Tokyo í Japan hafa menn fund-
ið, að menn verða gleymnari,
þegar loftvog fellur. Þetta upp-
götvaðist við það að telja saman
um lengri tíma, hve mörgum
pökkum og regnhlífum fólk
gleymdi í strætisvögnum og bera
það saman við breytingu loftvog-
ar á hverjum tíma. Enn fremur
hefur það sýnt sig, að slys verða
fleiri með fallandi loftvog. Menn
eru vanstilltari og skapstyggari.
Það gæti því komið sér vel að
líta á loftvogina, áður en lagt er
af stað til manna í erindagjörð-
um, sem mikið veltur á, að vel
sé tekið. Og í þessu sambandi er
það ekki loftvogsstaðan, sem máli
skiptir, ekki það, hvort loftvogin
stendur á góðviðri eða stormi,
heldur hitt, hvort hún er stíg-
andi eða fallandi. Gigtarkastið
eða ólundin er ef til vill rokin út
í veður og vind, þegar óveðrið er
skollið á.
Erlendis hafa menn tekið eftir
breytingum á háttum dýra í sam-
bandi við fall loftvogar: Þau
verða geðill og uppstökk og
áflogagjörn. Þetta gildir m. a.
um kýr, hesta, svín og hunda.
Sumir segja, að fiskar verði
einnig vanstilltari, og kemur það
fram á þann hátt, sem þeim er
sjáfum fyrir verstu: Þeir verða
gráðugri og bíta frekar á.
í ýmsum ritum íslenzkum er
greint frá því, hvernig ráða megi
af breyttum háttum dýra, að veð-
urbreyting sé í aðsigi. f Austan-
tórum segir Jón Pálsson þannig
frá fjölda veðurnæmra land- og
sjávardýra. Þeirra á meðal má
nefna hvali, seli, fiska, kross-
fiska, krabba, kuðunga, marflær,
fjörumaðka, brunnklukkur,
margar fuglategundir og húsdýr.
Og oftast er það svo, að breyt-
ingin á háttalagi dýranna verður
fáeinum klukkustundum eða allt
að einum til tveimur dægrum á
undan veðurbreytingunni.
Sú tilgáta, að lækkun loftþrýst-
ings sé aðalorsök þessara breyt-
inga á háttum og líðan dýra og
manna, er engan veginn ósenni-
leg.
„Kafaraveiki" er alþekkt fyr-
irbrigði hjá köfurum. Við hverja
10 m, sem þeir fara undir yfir-
borð sjávar í venjulegum kafara-
búningi, eykst þrýstingurinn ut-
an á líkama þeirra sem svarar
einni loftþyngd. Einu óþægindin
á leiðinni niður eru vegna þrýst-
ings á hljóðhimnurnar. En sé
kokhlustin, þ. e. pípan, sem
liggur úr nefkokinu aftur í mið-
eyra, óstífluð, fær loftið í mið-
eyranu svo að segja jafnóðum
sama þrýsting og að utan. Meðan
kafarinn er í kafi, andar hann að
sér lofti með hærri þrýstingi en
á yfirborði jarðar. Gegnum
lungnablöðrurnar fer þetta loft
inn í blóðið og þaðan að nokkru
leyti inn í frumur líkamans.
Lofttegundirnar leysast betur
upp í fitu en öðrum efnum, og
af því leiðir, að taugafrumur
líkamans, sem innihalda mikið
af fituefnum, taka til sín meira
af lofti en flestar aðrar frumur.
Meðan þrýstingurinn er að auk-
ast, verður kafarinn þó engra ó-
þæginda var af þessum sökum.
En þegar hann er dreginn upp,
einkum ef það er gert hratt og
um óvana er að ræða, kemur
„kafaraveikin" til sögunnar.
Hún lýsir sér aðallega með
verkjum í liðamótum, oft gjör-
samlega óþolandi, stundum lam-
ast sjúklingurinn, hann getur
fengið banvænt lost eða blóði'ás-
in stöðvazt, vegna þess að loft-
bólur myndast í æðum eða
hjarta.
öll þessi einkenni stafa af því,
að þegar þrýstingurinn í and-
rúmsloftinu minnkar snögglega
og þar með þrýstingur þess lofts,
sem uppleyst er í blóðinu, þá
eru frumur líkamans lengur að
taka við sér, þrýstingsmiðlunin
frá þeim til blóðsins gengur
hægar. Þær þrútna því og valda
þrýstingi á taugaenda, og kemur
þetta aðallega fram í liðamótum
og stundum í mænu. Og svo getur
jafnvel farið, þótt sjaldgæft
muni vera, að loftbólur myndist
í blóðinu, eins og að ofan er
getið.
Til þess að verjast þessum
óþægindum, eru ekki önnur ráð
en að draga kafarann hægt upp,
sérstaklega ef hann hefur verið
lengi í kafi. Eða leggja hann í
hylki eða klefa með yfirþrýstingi,
sem, smámsaman er lækkaður,
t. d. á fáeinum klukktistundum.
Nú er þrýstingslækkun sú, sem
verður við það að lægð gengur
yfir, hverfandi lítil miðað við
þrýstingsbreytingar hjá köf-
„Öfug snjólína í Esjuhlíðum". Þarna hefur verið rigning neðst í hlíðunum, þá
bleytukafald, sem festist í skriðunum, en efst frostsnjór, sem skefur burtu. Norð-
angúlpur hylur suðurhlíðar fjallsins niður að Festi, en svo heitir klettaröðullinn
inn af Esjubergi. — Guðmundur Ágústsson vélfræðingur tók myndina.
VÍKINGUE
136