Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1959, Qupperneq 44

Sir Edgar Jones
Skriðdrekar
Hvernig „tankarnir“ hlutu sína nafngift
Tilraunir Brezka hersins til
þess að brjótast í gegnum varn-
argirðingarnar, gaddavírsgirð-
ingamar, stálbentu steinsteypu-
varnarvirkin, með vélbyssunum
og alla forareðjuna, á árunum
1914—18„ kostuðu miklar fórn-
ir og reyndust hin háskalegustu
mistök. Um 400 þúsund manns-
lífum var fórnað í Orrustunni
við Somme.
Sir Winston Churchill lagði
mikið kapp á að fá og láta finna
upp einhverskonar „landskip",
sem brotist gæti gegnum allar
hindranir. í þeim skyldu vera
vélamenn, sem stjómuðu þeim,
og svo skyttur, sem varðar væru
með góðum brynvömum, fyrir
vélbyssukúlum andstæðingsins.
Þesskonar landdrekar skyldu
ryðja veginn fyrir sóknarherinn.
Átakið og brotin, eða umbrotin,
við að plægja sig gegnum vam-
arlínur og vélbyssuhreiður og að
brjóta niður heila veggi og aðr-
ar slíkar hindranir, myndi mega
jafna til þess, er skip plægja
öldur úthafsins. Það var því
ekki óeðlilegt, né að ófyrirsynju,
að flotasérfræðingar og upp-
finningamenn og uppdrátta og
byggingasérfræðingar flotans
væru fengnir til þess að leysa
þennan vanda þessa verkefnis.
En hvernig skyldi nú fara að
því að „fleyta skipinu", — og
koma því áfram yfir allar holur,
jarðvörp og skurði eða skot-
gryfjur? Eftir að ýmiskonar út-
búnaður og allskonar samsetn-
ingur viðvíkjandi hjólaútbúnað-
inum hafði verið reyndur og mis-
tekist, var stungið upp á skrið-
beltum. Þá var það algjör nýj-
ung, ný aðferð til að knýja fram
farartæki, — og það er nú ekki
lengur kunnugt hver það var,
sem átti þessa hugmynd. Mörg-
um mánuðum var eytt í það, að
gera tilraunir með allskonar
gerðir og efni, til þess að gera
dráttarbelti, sem gátu borið
hinn mikla þunga drekans og
sömuleiðis legið yfir allan
skrokkinn. Margar misheppnað-
ar tilraunir voru gerðar til þess
að búa til vél, sem unnt var að
koma fyrir í skrokknum og
jafnframt gat bæði knúið hann
áfram og afturábak og snúið
honum á báða bóga.
í febrúarmánuði árið 1916
voru nokkrir meðlimir brezka
herráðsins kvaddir til að vera
viðstaddir mjög leynilegar sýn-
ingar eða sýningu „landdrek-
ans. Herráðinu var falið og fyr-
irlagt af hermálaráðuneytinu, að
undirbúa tafarlaust framleiðsl-
una. Fámenn sérfræðinganefnd,
undir forystu Alberts Stern
majórs, var skipað að hefjast
þegar handa um framleiðslu
hundrað og fimmtíu slíkra og
hafa þá tilbúna eins fljótt og
með nokkru móti væri mögulegt.
Skömmu eftir að hann hafði
verið settur í þetta, kom hann
til mín, til þess að tala við mig
um forgangsréttindi — ég var
þá í forgangsnefndinni í her-
gagna- og skotfæraráðuneytinu.
Lífsspursmálið í þessu var að
halda algjörri, fullkominni
leynd um þetta áform. Óvinirnir
skyldu ekki fá minnstu pata af
því, að herinn hjá okkur fengi
landdreka allt þar til Stern
majór skýrði mér frá þessu
áformi.
Mér varð þegar ljóst, að allt
var undir því komið, að varð-
veita algjöra leynd, og að sú
heppnun, sem þetta byggðist á,
um að koma beint í flasið á
óvinunum óviðbúnum, gat al-
gjörlega farið út um þúfur. Það,
sem vár sannarlega spennandi
voru þær líkur, sem þetta fól
í sér, til fullkomins skyndi sig-
urs og ófriðarloka.
Þegar ég gluggaði í listann
yfir það, sem þurfti, þá sá ég,
að þarfirnar fyrir sumt voru
litlar, samanborið við annað. Ég
krossaði við ýmislegt, sem her-
inn yrði ekki í neinum vandræð-
um með að fá alveg strax og án
þess að hafa nokkra forgangs-
réttarheimild.
Aftur á móti var annað, sem
ég vissi, að yrði að vera á lista,
sem færi í gegn um yfir 30
deildir ráðuneytanna. Stern
hafði stuðst við og notað „land-
dreki“. Okkur kom saman um
að af því gæti hlotist spurningar
og efasemdir, — ef til vill mót-
spyrnu, sem leitt gæti til að
leyndin kollvarpaðist, sem var
svo áríðandi. — Hvaða dular-
bendingu gátum við tekið upp?
Hverju líktist eiginlega búkur-
inn? Stern major pataði út í
loftið með hendinni og sagði, að
þetta, þessi búkur, líktist eigin-
lega einhverskonar „tank“.
VÍKINGUR
r/3
Skriðdreki úr fyrri heimsstyrjöld.
164