Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1966, Blaðsíða 6

nokkurrar málakunnáttu, þar á meðal í íslenzku,
til að fá inngöngu í skólann. Einnig vil ég skjóta
því hér inn, að leggja beri áherzlu á að kenna
nemendum sem meest af þeim orðum, sem við-
kemur skipum og siglingum.
Ileilsufræði.
Þar vantar kennslubók, sem að sjálfsögðu yrði
um leið handbók fyrir skipstjórnarmenn. Þessa
bók hefur vantað í tugi ára, og er það tæplega
vansalaust. Það er ekki hægt að vænta þess, að
menn muni það árum og áratugum saman, sem
kennarinn hefur sagt þeim, hversu vel sem hann
hefur hamrað það inn í höfuðið á þeim, þegar þeir
hafa enga möguleika til að rifja það upp. Þá má
skjóta því hér inn, að lyfjaskrá skipanna getur
ekki beinlínis kallast ,,up to date.“ Ég álít að sér-
stakur kafli í þessari kennslubók ætti að vera
helgaður því, að kenna mönnum að lýsa sjúkdóms-
einkennum og áverkum fyrir lækni í landi í gegn-
um talstöð skipsins, svo að læknirinn fái sem rétt-
asta mynd af sjúkdómum eða áverkanum, og geti
gefið ráðleggingar sínar samkvæmt því.
Tryggingariræði.
Skip eru vátryggð fyrir tjónum. Það er ekki
sama með hvaða hætti tjónið verður, og það er
ekki sama hvernig skipstjórinn heldur á þeim mál-
um, sem tjón varða. Hann á að gæta hagsmuna
skipeigandans í þeim málum sem öðrum. Það getur
því haft sína þýðingu, að hann sé ekki alveg ófróð-
ur um tryggingarmál. I því sambandi verður hann
einnig að kunna aö meta skaða■
Verksljórn og sijórnun.
Stýrimenn hafa verkstjórn á skipunum. Mikils-
vert er að þeim farist það vel úr hendi. En menn
eru misjafnlega vel af Guði gerðir í þessu efni
sem öðrum, sumir virðast vera fæddir til að segja
öðrum mönnum fyrir verkum, aðrir eiga erfitt með
það. En hvort verkstjórn liggur fyrir mönnum eða
ekki, þá er það mikill ávinningur að þekkja þær
aðferðir, sem bezt henta. Verkstjóri þarf að þekkja
allar öryggisreglur og hann verður að skilja það,
að hann hefur ábyrgð á öryggi þeirra manna, sem
vinna undir hans stjórn. Hann þarf að kunna að
skipuleggja vinnu, svo að ekki rekist hvað á ann-
að, og hann verður að kunna að segja mönnum
fyrir verkum. Hann verður sem sagt að kunna
sitt fag. Bókleg undirbúningsþekking á þessu
starfi er mikils virði fyrir alla þá, sem við verk-
stjórn fást.
Skipstjórnarmenn hafa yfir mönnum að ráða og
eiga að stjórna þeim. Skipstjórinn á í raun og veru
að hafa yfirstjórn á öllu, sem gerist á skipinu. Ef
ég man rétt, þá hafa verið haldin námskeið í
stjórnun nú á seinni árum, og væri ekki úr vegi,
að skipstjórnarmönnum væri gefinn kostur á að
sækja þau.
Vöruþokking og hloösla.
Sennilega væri léttara að telja upp þær vöru-
tegundir, sem íslenzku skipin flytja ekki, en þær
sem þau flytja. Þessar margvíslegu vörur verða
skipin oft að lesta á mörgum höfnum erlendis, og
stundum að losa þær á mörgum höfnum innan-
lands, og getur þá oft farið svo, að nokkuð af þeim
vörum, sem losa skal á síðustu höfn innanlands,
eru lestaðar á síðustu höfn utanlands. Það eitt, að
koma þessum vörum þannig fyrir í skipinu, að
hægt sé að ná til þeirra og losa þær í réttri röð
eftir því sem losunarhafnirnar liggja, er oft nóg
til að gera hvern meðalmann gráhærðan. Þetta er
erfitt að læra öðruvísi en af reynslunni, og þó
verða menn aldrei fullnuma. Hins vegar er hægt
að læra, og er nauðsynlegt fyrir skipstjórnar-
manninn að læra að þekkja ásigkomulag hinna
ýmsu vörutegunda, til að vita hverjar þeirra megi
liggja saman í lestum skipsins, til að þekkja hverj-
ar þola raka og hverjar ekki, hverjar þurfa góða
loftræstingu, og hverjar þola mikinn hita eða mik-
inn kulda. Sumar viðkvæmar vörur, eins og t.d-
nýir ávextir, kartöflur o.fl. þurfa að geymast í
ákveðnu hitastigi og hafa góða loftræstingu. Skip-
stj órnarmenn þurfa að þekkja ýmsar reglur um
vöruhleðslu, sem settar eru af opinberum aðilum,
framleiðendum, vátryggjendum o.fl., þar á meðal
reglur um flutning hættulegra vara (dangerous
goods). Bensín- og olíuflutningar eru þar kafli
fyrir sig.
Vörusendendur og móttakendur ætlast til þess
að vörur séu meðhöndlaðar á þann veg, á meðan
þær eru um borð í skipinu, að þær verði ekki fyrir
skemmdum vegna rangrar hleðslu eða meðferðar.
Til að koma í veg fyrir það er nauðsynlegt m.a.,
að skipstjórnarmenn hafi góða þekkingu á eðli
varanna, og til að fá þekkingu þurfa þeir m.a. að
kunna nokkuð í efnafræði.
Vörur eru fluttar á margvíslegan hátt. Mest er
flutt í ýmiskonar umbúðum, svo sem kössum,
sekkjum, pappaöskjum, tunnum, dúnkum o.fl-, svo
og í búntum og lausum stykkjum. Þær eru fluttar
í búlk, þ.e. án umbúða, eins og korn, málmgrýti
o.fl., í tönkum (fljótandi vörur) og einnig á pöll-
um, en það fer bezt með vörurnar og sparar menn
í lestum. Hins vegar eru pallaflutningar rúmfrekir
og eru því helzt notaðir við þungar vörur, svo sem
cement o.þ.h. Það nýjasta er að flytja vörur í stór-
um kössum (containers) og í prömmum, sem fleytt
er inn í skipið, en til þess þarf sérstaklega byggð
skip og sérstakan útbúnað í höfnum. Þeð verður að
hlaða skipin rétt með tilliti til stöðugleika, stafn-
halla og djúpristu, og það verður að hlaða þau á
þann veg sem bezt hentar sjóhæfni þeirra og að
VÍKINGUR
188