Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1975, Blaðsíða 23

Gunnar Magnússon:
FRANSKT SPÍTALASKIP
Sagt frá strandi shipsins „St. Poul((
Á þj óðveldistímanum áttu ís-
lendingar skip, sem þeir fóru á
landa á milli, eins og sagan
greinir frá, en eftir gildistöku
Gamla sáttmála, má telja að
landsmenn hafi verið uppá aðra
komnir með siglingar að og frá
landinu.
Liðu svo margar aldir, að ís-
lenska þjóðin mátti horfa uppá
það, að erlendir menn sigldu að
landinu með varning handa
henni, og fluttu það frá landinu,
sem þjóðin framleiddi umfram
eigin þarfir.
Þá voru fiskveiðar stundaðar
af erlendum þjóðum við strendur
landsins á haffærum skipum, má
þar til nefna Hollendinga, Eng-
lendinga, og síðast en ekki síst
Frakka, sem síðast og lengst
gerðu út mikinn skipastól á Is-
landsmið.
En landsmenn urðu að sætta
sig við smáa og vanbúna árabáta
í aldaraðir, og var aflinn því oft
á tíðum bæði lítill og stopull.
En um síðustu aldamót var ís-
lenska þjóðin að vakna til nýrr-
ar sóknar í útgerðarmálum. Þá
tók þjóðin að eignast seglskip,
keypt af Englendingum, sem tog-
ararnir þar leystu af hólmi með
tilkomu gufuaflsins í skipum.
í aldamótaljóði sínu segir
Einar Benediktsson þar sem
hann er að eggja þjóð sína lög-
eggjan til nýrra framfara:
VIKINGUR
„Hefurðu frétt hvað Frakkinn
fekk til hlutar,
fleytann er of smá, sá grái
er utar.“
Og það kom að því, að íslend-
ingar eignuðust stærri og betur
búin skip, enda þótt að hanskinn
væri tekinn upp af anarri þjóð
frágenginni, það er kútteraút-
gerð Englendinga.
Um og fyrir síðustu aldamót
gerðu Frakkar út mikinn flota
seglskipa til fiskveiða á íslands-
mið. Var sá mikli skipafloti vel
búinn, að því er séð varð og
sagnir herma.
Þessi seglskip Frakka voru
stærri en kútterarnir ensk-
byggðu, sem íslendingar keyptu
á sínum tíma, en Frakkar guldu
stundum afhroð á skipum sínum
hér við land, strönd voru alltíð
á frönskum fiskiskútum og
margt gat að höndum borið á
sæ, svo sem slys á mönnum og
veikindi.
Laust fyrir aldamótin síðustu
létu Frakkar byggja tvö spítala-
skip. St. Peter og St. Paul, til
þess að fylgja flotanum á ís-
landsmið og veita þar aðstoð og
hjálp eftir þörfum og aðstæðum.
Var talið að þessi spítalaskip
væru mjög vönduð að smíði og
öllum frágangi. Þó varð sú raun-
in á, að Frakkar hafa sjálfsagt
ekki þóttst geta fullnægt þörf
fiskiflotans með læknishjálp og
aðstoð, því hérlendis reistu þeir
tvö sjúkrahús fyrir franska sjó-
menn, sem þar gátu átt athvarf
og aðhlynningu í slysa- eða sjúk-
dómstilfellum.
Hinn 4. apríl 1899 strandaði
franska spítalaskipið „St. Paul“
á Koteyjarfjöru í Meðallandi. Tal-
ið er að veður hafi verið gott, en
þoka. Áhöfn skipsins, sem var
tuttugu manns, bjargaðist heilu
og höldnu í land, og tóku byggða-
menn við þeim að vanda.
Skipstjóri hét Teopils Lactorit,
var hann franskur, sem og öll
áhöfn skipsins.
Sýslumaður Skaftafellssýslu
var þá Guðlaugur Guðmundsson,
sat hann að Kirkjubæjarklaustri.
Mun honum þá þegar hafa verið
tilkynnt um strandið og hann þá
þegar gert allar venjulegar ráð-
stafanir í sambandi við hið
strandaða skip og áhöfn þess.
Túlkur við frönsk strönd í
Meðallandi var venjulega Bjarni
Jensson, læknir á Breiðabólsstað
á Síðu. Var hann bróðursonur
Jóns Sigurðssonar forseta. —
Bjarni Jensson var og túlkur við
þetta strand.
Á St. Paul var bæði læknir og
prestur, þar var sjúkrastofa
með fullkomnum búnaði og þar
var einnig kapella. Var talið, að
aldrei hefði neitt þvílíkt sést í
strönduðu skipi við Meðalland,
sem sjá mátti í St. Paul.
Mublur höfðu Meðallendingar
ekki séð fyrr en þar um borð og
176