Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1981, Blaðsíða 61

Erlendur Haraldsson, dósent:
Hefur þú orðið var
viö látinn mann?
Trú á annað líf eftir líkams-
dauðann á sér djúpar rætur í hug-
um fólks um allan heim. í flestum
löndum trúir meirihluti manna á
annað líf í einhverri mynd. Þetta
hafa skoðanakannanir leitt ber-
lega í ljós, þótt verulegur mis-
munur komi í sumum tilvikum
fram milli einstakra þjóða. Ef
marka skal svör manna í skoð-
anakönnunum, þá búast t.d. bæði
hér og í Bandaríkjunum nær þrír
menn af hverjum fjórum við
áframhaldandi lífi eftir andlátið. í
Svíþjóð og Frakklandi, svo dæmi
séu nefnd, eru þeir sem trúa á
annað líf hins vegar heldur færri
en hinir sem ekki trúa á fram-
haldslíf í einhverri mynd.
Ekki svo að skilja að menn trúi
annaðhvort á annað líf eða ekki,
heldur má finna öll blæbrigði frá
fullkominni vantrú til algerrar
vissu. Hér á landi töldu t.d. 40% sig
vissa um annað líf, 28% töldu það
líklegt, 20% álitu það mögulegt, en
5% kváðu það ólíklegt og aðeins
2% óhugsandi.
En sumir — þótt þeir séu færri
— byggja viðhorf sitt til framlífs
ekki á trú, eða á trú einni saman,
heldur telja það grundvallast á
einhvers konar reynslu, á ein-
hverju sem fyrir þá hefur komið.
Hér er um fleiri en eina tegund
reynslu að ræða, stundum er hún á
sviði trúmálanna en stundum
ekki, að áliti þeirra sem fyrir henni
verða. Til dæmis kemur fyrir —
VÍKINGUR
stundum við slys eða veikindi,
stundum í heilbrigðu ástandi — að
mönnum finnst þeir skyndilega
vera fyrir utan líkama sinn og
jafnvel sjá hann þar sem hann
liggur.
Þá munu sumir vafalaust hafa
heyrt gamlar sagnir og nýjar af
sjómönnum sem voru nær
drukknaðir en tókst að endurlífga.
Sumir þeirra komu til baka úr
heimi dauðans með minningu um
slíka vellíðan að þeir sáu jafnvel
bjargvætti sína aldrei í réttu ljósi
eftir það, svo mun betri þótti þeim
vistin „hinum megin.“
Algengust er þó sennilega sú
reynsla að telja sig á einhvem hátt
hafa orðið varan við látinn mann.
I könnun sem gerð var á vegum
Háskóla íslands fyrir nokkrum
árum kom í ljós að þrír af hverjum
tíu fulltíða íslendinga töldu sig
einhvern tíma á ævinni hafa á
einhvern hátt orðið vara við návist
látinna manna.
Því fer víðs fjarri að einungis
íslendingar verði fyrir reynslu af
þessu tagi. í Bandaríkjunum taldi
rúmlega fjórði hver maður sig
hafa komist í snertingu við látna
þegar háskólinn í Chicago gerði
um þetta umfangsmikla könnun
fyrir nokkrum árum. Áður héldu
sumir að þetta heyrði fortíðinni til
en nýlegar rannsóknir benda til
þess, að ef til vill sé það ekki fá-
tíðara nú en á fyrri öldum að
menn telji sig verða á einhvern
hátt vara við látna þannig að þeir
reki orsök reynslu sinnar til tilveru
látinna manna. Um raunveruleika
þessarar reynslu deila menn nátt-
úrlega, en þeir sem fyrir þessu
verða standa yfirleitt fastir á sínu.
En kannanir eins og þær sem ég
nefndi hér að ofan gefa aðeins
tölulegan fróðleik. Þær segja okk-
ur ekkert um það hvað gerist í
hverju tilviki, t.d. við hvaða að-
stæður þetta gerðist. Til þess þarf
að afla ítarlegra upplýsinga um
einstök tilfelli. T.d., á hvem hátt
fannst manninum hann skynja
hinn látna? Við hvaða aðstæður
gerðist þetta? Hvað einkenndi
hina látnu? Gáfu þeir eitthvað til
kynna? Hvað olli því að maðurinn
rak reynslu sína til látinna manna
en ekki til einhvers annars? í
hvaða ástandi var sá er fyrir
reynslunni varð?
Slíkum spurningum og mörgum
fleiri sem vakna þegar litið er á
niðurstöður kannananna sem ég
minntist á hér að ofan, verður að-
eins svarað með sérstakri könnun
þar sem aflað er upplýsinga um
fjölda einstakra tilfella. Aðeins
þannig má fá haldbetri vitneskju
um þessi umdeildu fyrirbæri sem
oft og einatt hafa mikil áhrif á
menn og verða þeim sérstaklega
eftirminnileg.
Nú fýsir okkur, sem stóðum
fyrir nokkrum árum að könnun-
inni á vegum háskólans, að fá
samband við fólk sem að eigin
61