Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1985, Blaðsíða 21

Ekkert dundur sérvitringa
fiskiskipa, eins og t.d. viö
veiðar Færeyinga í hafinu
austur og noröaustur af ís-
landi.
Ytri merki kallast þau merki
sem sjást utan á fiskinum.
Þessi tegund er miklu algeng-
ari en innri merkin. Gerö og
lögun þeirra er mismunandi.
Síöustu árin hafa eingöngu
veriö notuö plastmerki hér viö
land. Þau eru ýmist plötu- eða
hólklaga (sjá mynd 1), gul eöa
rauð aö lit. Plötumerkin bera
áletrun, tvo bókstafi og númer.
Þau eru saumuö i fiskinn,
ýmist framan viö fremsta bak-
ugga (á þorsk og steinbít) eöa
i tálknalokið eins og á skar-
kola (sjá mynd 2). Hólkmerkin
eru fest meö akkeri i hold
fisksins, venjulega fyrir fram-
an eöa til hliðar viö bakuggann
(sjá mynd 2). Þessi merki bera
einnig áletrun, texta ásamt
númeri. Siöar verður vikiö
nánar aö þessari gerö merkja.
Auk ofangreindra merking-
araðferða hefur fiskur veriö
auökenndur meö ýmsu móti,
t.d. uggaklippingu, litun o.fl..
Ekki veröur nánar fariö út i þá
sálma hér, aðeins nefnt til
gamans aö tattóvering hefur
veriö reynd, ekki ósvipuð því
sem á sér staö meðal manna.
Gallinn við þá aðferö er aö oft
er erfitt aö finna mynstur og liti
sem sjást greinilega á roöi
fisksins. Litirnir eiga þaö einn-
ig til aö dofna meö timanum.
Líffræöileg atriði, t.d. snikju-
dýr, hafa einnig veriö notuö
sem einskonar merking. Ef
sýkingin er mismunandi, t.d.
hvaö varðar tíöni og tegundir
snikjudýra eftir svæöum, má
fá venjulegar upplýsingar um
göngur og samsetningu viö-
komandi fiskstofns.
Markmið með
fiskmerkingum
Merkingar eru einkum til aö
afla upplýsinga um eftirfarandi
atriöi:
1) Útbreiöslu, göngur og
blöndun fiskstofna.
2) Vöxt einstaklinga.
3) Vaxtarmynstur likams-
hluta sem notaðir eru til
aldursákvaröana, t.d.
kvarna, hryggjarliða eöa
hreisturs.
4) Afföll (dánarstuöla) i fisk-
stofnum.
5) Stærö fiskstofna.
Merkingar hafa löngum ver-
iö mikilvægar til þess aö leiða í
Ijós göngur, útbreiðslu og
blöndun fiskstofna. Mörg
dæmi má nefna um góöan
árangur slíkra tilrauna. Eitt hiö
frægasta er síldarmerkingar
Árna Friðrikssonar og Norö-
mannsins Olavs Aasen hér viö
land skömmu eftir seinni
heimsstyrjöldina. Þær sýndu
aö svokölluð islandssild var
aö hluta sama sildin og
hrygndi viö vesturströnd Nor-
egs á vorin. Annaö dæmi er
merkingar á þorski vió Austur-
Grænland. Þær leiddu i Ijós aö
þorskur frá Grænlandi gekk
hingaö til hrygningar, þó mis-
mikiöfráári tilárs.
Merkingar geta gefiö upp-
lýsingar um vöxt fiska. Meö
þvi aö bera saman stærö
fisksins viö merkingu og þeg-
ar hann endurheimtist má
finna árlegan vöxt, hafi fiskur-
inn verið nógu lengi i sjó. End-
urheimtur mismunandi löngu
eftir merkingu sýna nánar vöxt
fisksins eftir árstimum og
einnig hvernig sá vöxtur kem-
ur fram í beinum, kvörnum og
hreistri. Þannig er oft hægt aö
meta öryggi aldursákvarðana,
en ofangreindir likamshlutar
eru mikiö notaöir i þvi skyni.
Afföll eöa dánarstuðla má
oft finna meö merkingatilraun-
um. Þá er fylgst meö hlutfalls-
legri fækkun endurheimtra
merkja eftir því sem lengra lið-
ur frá merkingu. Gert er ráö
fyrir aö merktir fiskar hagi sér
eins og ómerktir fiskar. Þaö er
litiö á merktan fisk sem
sjálfsstæöan hluta stofnsins,
er lúti sömu lögmálum og
Unnið að merkingu um
borð i hafrannsóknar-
skipi.
Ljósm.: Guðbjartur
Gunnarsson.
Merkingar hafa
löngum veriö mikil-
vægartil þessaö
leiöa i Ijós göngur,
útbreiöslu og
blöndun fiskstofna.
Víkingur 21