Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1985, Blaðsíða 64

Undanþágurog
Víöir
Sigurðsson
kennari og
fulltrúi F.F.S.Í.
iundanþágunefnd
Þeir, sem skip-
stjórnarréttindi hafa,
gjalda oftmistaka
sinna meö háum
sektum eöa rétt-
indamissi. Sjaldnast
eru þeir borgunar-
menn þ ess tjóns sem
þeirvalda. Þeirsem
réttindarlausir eru
hafa engu aö tapa.
64 Víkingur
Þegar þilskipaútgerð óx fiskur um hrygg á síöustu öld má segja að krafan um lág-
marksmenntun skipstjórnarmanna hafi komiö fram. Þilskipin voru dýr, eigendur
þeirra vildu fá þau tryggö. Tryggingarfélög voru þá ekki til á íslandi, svo leitaö vartil
Danmerkur. Þar fengust skipin einungis tryggö ef skipstjórinn hafði viöurkennt próf
í siglingafræðum. Þetta varð til aö þrýsta á um stofnun stýrimannaskóla og eins
stofnun tryggingarfélags (ábyrgöarfélags).
Upp úr þessu komu lög um þaö hverjir mættu vera skipstjórar á íslenskum skip-
um.
Til hvers eru lög um
atvinnuréttindi
skipstjórnarmanna?
Lögin um atvinnuréttindi
skipstjórnarmanna eiga að
tryggja þaö, að útgerðarmaður
sem ræður til sin skipstjóra
með réttindi fái þar mann með
ákveðna lámarks þekkingu og
reynslu. Þau eiga jafnframt að
tryggja það, að skipstjóri sem
ræður til sin stýrimann með
réttindi fái þar mann með lág-
marks þekkingu og reynslu.
Lögin eiga jafnframt að
tryggja þaö að við skipstjórn
séu eingöngu menn með rétt-
indi til þess. Því eiga þeir að
geta treyst sem hlut eiga að
máli. Þar má til nefna trygging-
arfélög sem taka að sér aö
tryggja mannskap, skip, farm
og önnur verðmæti sem að
skipinu lúta og nálægt þvi
koma. Tryggingarfélögin eru
bæði innlend og erlend.
Ef lögunum um atvinnurétt-
indi er ekki fylgt, heldur gefnar
undanþágur til starfanna,
hvern er þá farið á bak við?
Hver er þá ábyrgur? (Laga-
heimild til að veita undanþág-
ur var ekki til fyrr en með lög-
um nr. 1121984).
Ábyrgð skipstjórnar-
manna
Hvað er ábyrgð? Hvernig er
hægt að ábyrgjast eitthvað? I
hverju felst ábyrgðin?
Þeir, sem skipstjórnarrétt-
indi hafa, gjalda oft mistaka
sinna með háum sektum
(landhelgisbrota) eða rétt-
indamissi i lengri eða skemmri
tima, sjaldnast eru þeir borg-
unarmenn þess tjóns sem þeir
valda. Þeir sem réttindalausir
eru hafa engu að tapa.
Hvað þarf til að öðlast
atvinnuréttindi?
Sá sem ætlar að setjast i
stýrimannaskóla þarf að hafa
verið skráður á skip 12
rúmlestir eða stærra i að
minnsta kosti 24 mánuði,
hluta þessa tima má fá eftir
öðrum leiðum, með námskeiði
o.fl.. Það þarf að hafa grunn-
skólapróf (þó er hægt að taka
inntökupróf), og einnig þarf að
uppfylla skilyrði um sjón,
heyrn og heilbrigði.
Eftir eins vetrar nám fær
nemandi afhent prófskirteini,
hafi hann staðist prófið. Út á
þetta prófskírteini fær hann
útgefið atvinnuskírteini stýri-
manns á skip 200 rúmlesta og
minni í innanlandssiglingum
séu ákveðin skilyröi uppfyllt,
siglingatími, sjón, heyrn, aldur,
ekki yngri en 20 ára (atvinnu-
réttindalög nr. 1121984).
Þegar viðkomandi hefur
verið stýrimaöur tilskilinn tíma
(atvr lög nr. 1121984), þá get-
ur hann fengið gefið út at-
vinnuskírteini skipstjóra á skip
200 rúmlesta og minni.
Til að fá útgefið atvinnu-
skirteini stýrimanns á fiskiskip
yfir 200 rúmlestir þarf að Ijúka
prófi og fá afhent prófskírteini
2. stigs við stýrimannaskóla,
uppfylla skilyrði um siglinga-
tima, sjón, heyrn og aldur (atvr
lög nr. 1121984).
Þegar ákveðinn stýri-
mannstimi hefur verið upp-
fylltur (atvr lög nr. 112 1984)
þá fyrst er hægt að fá útgefið
atvinnuskírteini skipstjóra á
fiskiskip að ótakmarkaðri
stærð.
Skilyrðin fyrir þvi að fá út-
gefið atvinnuskírteini til starfa
á öörum gerðum skipa en aö
framan greinir eru hliöstæð og
er að finna i atvinnuréttinda-
lögunum nr. 112 1984, 5., 6.,
7., 8. og 9. grein.
Hvaö er atvinnu-
skírteini?
Atvinnuskirteini til skip-
stjórnar er hliðstætt ökuskír-
teini, heimild til að stjórna
ákveðnu farartæki og jafn-
framt vottorð um að ákveðn-
um skilyrðum til þess sé full-
nægt. Það verður þvi að gæta
þess að réttum skilyrðum sé
fullnægt þegar atvinnuskír-
teini er gefið út. Mikið hefur
vantað á að menn sæktu um
atvinnuskírteini til skipstjórn-
ar, og þau væru notuð á réttan
hátt. Mistök við útgáfu þeirra
hafa átt sér stað, yfirleitt
vegna þess að menn hafa ekki
lagt á sig að rata i gegnum lög
og skilyrði frumskógarins.
Nú er unnið að lagfæringu á
fyrirkomulaginu.
Ekki má skrá mann sem
skipstjóra eða stýrimann á