Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1990, Blaðsíða 26

ISLENSK SKIP
BÆKUR
26 VÍKINGUR
Ut er komið hjá Iðunni
merkilegt rit í fjórum
bindum um íslensk
skip. Samtals er verk-
ið nær 900 blaðsíður að stærð í
fallegu bandi. Höfundur þess
er Jón Björnsson frá Bólstaðar-
hlíð og hefur hann notið að-
stoðar konu sinnar, Bryndísar
Jónsdóttur, við söfnun upplýs-
inga.
Bækurnar „íslensk skip, 1-4“
eru upplýsingarit um skip sem
skráð hafa verið á íslandi á
þessari öld. Mikill fengur er í að
hafa á einum stað allar þær
upplýsingar, en þó er jafnvel
enn meiri fengur í myndunum
sem fylgja upplýsingunum um
á þriðja þúsund skipa og báta.
Þess er að vænta að verki
þessu verði tekið tveim hönd-
um af öllum sem á einhvern
hátt tengjast skipum og sjó-
mennsku, en það eru raunar
flestir eða allir landsmenn.
Heimildir Jóns hljóta að telj-
ast traustar, því hann hefur
einkum leitað fanga hjá Sigl-
ingamálastofnun ríkisins. Bryn-
dís aflaði upplýsinga um sjó-
slys, sem koma fram í umsögn-
unum, og eru hennar heimildir
ekki síðri, því hún sótti einkum
á mið í Þjóðskjalasafni, Sigl-
ingamálastofnun og Slysa-
varnafélagi íslands.
Gefum svo höfundi orðið, en
hann segir í formála:
„Upphaf verks þessa um ís-
lensk skip og báta má rekja til
þess er ég var staddur hjá vina-
fólki í Vestmannaeyjum, fyrir
mörgum árum, og sá þar Ijós-
myndir af gömlum bátum.
Þegar ég fór að skoða þessar
myndir rifjuðust upp ótal minn-
ingar frá uppvaxtarárum mín-
um í Eyjum. Mér var ekki síst
hugstætt það mikla kapp sem
var í okkur strákunum að verða
fyrstir til að þekkja Eyjabátana
er þeir komu úr róðri. Við kunn-
um nöfn allra bátanna og núm-
er margra þekktum við einnig.
Einhverjir þurftu ekki annað en
að heyra vélarhljóðið í bátnum
til að þekkja hann og sumir
þekktu báta þótt aðeins sæist á
möstrin.
Þessar bernskuminningar
kveiktu með mér löngun til að
eignast sjálfur myndir af sem
flestum Eyjabátum og ég byrj-
aði að safna. Fljótlega kom að
því að ég ákvað að einskorða
mig ekki við Vestmannaeyjar,
heldur safna einnig myndum af
bátum úr öðrum umdæmum.
Jafnframt fannst mér að ágrip
af sögu hvers báts þyrfti að
fylgja myndinni af honum og
ákvað því að rétt væri að skrá
sem fyllstar upplýsingar um
alla þá báta sem ég eignaðist
myndir af.
Að lokum var komið að því
að ég fór að viða að mér upp-
lýsingum um alla báta og skip,
hvort sem mér auðnaðist að
finna myndir af þeim eða ekki.
Segja má að hér sé nú komin
heildarskrá yfir öll skip sem
skráð hafa verið á íslandi.
Verkið er þannig ólíkt viða-
meira en ég hafði fyrirhugað í
fyrstu, og undanfarinn áratug
hef ég notaðallar þærfrístundir
sem mér hafa gefist til að vinna
að því. Ég hef farið fjölmargar
ferðir til að afla mynda og upp-
lýsinga um báta og skip. Tví-
vegis fór ég hringferð um land-
ið í þessu skyni og kom á þeim
ferðum við á öllum útgerðar-
stöðum á landinu nema í Grím-
sey, Hrísey á Bakkafirði og á
Borgarfirði eystra, en á þeim
stöðum hafði ég samband við
menn sem sendu mér myndir.
Smám saman hafa mér bor-
ist í hendur myndir af miklum
meirihluta þeirra báta sem
skráðir hafa verið hér á landi á
þessari öld, og líklegt er að
ýmsar þær myndir sem vantar
muni reynast torfundnar. Ég á
líka í fórum mínum margar
bátamyndir sem engum hefur
tekist að þekkja og hvorki er
unnt að greina á umdæmisstafi
né númer. Þær myndir fór ég
með víða og sýndi mönnum, en
því miður varð eftirtekjan ekki
nógu góð. Verður ekki að því
gert að sinni, þótt vafalaust
leynist þar einhverjar myndir af
bátum sem greint er frá hér án
myndar.
Alls er að finna í verkinu tals-
vert á þriðja þúsund skipa- og
bátamynda. Fyrir kom að heim-
ildarmenn greindi á um nafn,
þó fyrst og fremst á elstu skip-
unum, og er því ekki fyrir það
að synja að einhvers staðar
kunni bátur að vera rang-
nefndur.“