Náttúrufræðingurinn - 1964, Qupperneq 6

98
NÁTTÚRUFR Æ ÐINGURINN
Flóru íslands og Plöntunum, lagði hinn vandvirki og samvizku-
sami vísindamaður, Stefán Stefánsson, grundvöllinn að öllum seinni
grasafræðirannsóknum á íslandi. Þau störf voru honum líka kær-
ust, þar naut hann sín bezt; og það hefur verið haft eftir honum,
að í rauninni liafi hann séð eftir hverju því augnabliki, sem hann
varði til annarra starfa.
Stefán Stefánsson fæddist að Heiði í Gönguskörðum 1. ágúst 1863
og þar ólst hann upp hjá foreldrum sínum, Stefáni Stefánssyni,
bónda á Heiði og Guðrúnu Sigurðardóttur, konu hans. Stefán hóf
nám í Lærðaskólanum árið 1878 og lauk stúdentsprófi 1884. Hann
var þegar, áður en hann lauk stúdentsprófi, orðinn allvel að sér í
grasafræði og liafði mikinn áhuga á þeirri fræðigrein. Sem barn
ólst hann upp við það, undir handarjaðri móðurföður síns, Slgurð-
ar Guðmundssonar, skálds og greindarbónda á Heiði, að læra heiti
og vita deili á grösum. Haustið áður en hann lauk stúdentsprófi
birti hann í Þjóðólfi harða gagnrýni á greinarnar „Grasaríkið á
íslandi", sem Móritz H. Friðriksson hafði skrifað í Almanak Þjóð-
vinafélagsins fyrir 1883 og 1884. Líklega er þetta fyrsta ritsmíð
Stefáns um grasafræðileg efni og þó ber hún þess varla nokkurn
keim, nema ef vera skyldi ákefð og áhugi hins unga manns á við-
fangsefninu, sem skín þar alls staðar á milli línanna. Þessar greinar
Móritz H. Friðrikssonar voru lítið annað en nafnaskrá, upptalning
á tegundanöfnum. En Stefán segir hann rangfæra þar mörg nöfn
og telja auk þess ýmsar tegundir, sem engin vissa sé fyrir, að nokk-
urn tíma hafi vaxið hér á landi. Gagnrýni Stefáns virðist á rökum
reist, að svo miklu leyti sem séð verður, en oft er erfitt að átta sig
á því, við hvaða tegundir sum gömul plöntunöfn eiga. Aftur á
móti er hún kannski full hvassyrt og endar á því, að Stefán skorar
á Móritz Friðriksson að færa sem allra fyrst óyggjandi rök fyrir
því, að ýmis grös, sem hann telji vaxa hér, geri það í raun og veru;
trúverðugleiki hans sem grasafræðings finnist sér ekki nógsamlega
staðfastur til þess að honum verði trúað í blindni. Þessi grein
Stefáns, en hann stóð þá á tvítugu, ber greinilega vott um, að höf-
undur hennar hefur þekkt grasaríki landsins með afbrigðum vel
og að auki kunnað vel að greina mun á rökstuddu máli og raka-
lausum staðhæfingum. Það er varla fjarri lagi að láta sér detta í
hug, að Stefán hafi verið farinn að leggja sig sérstaklega eftir grasa-
fræði, þegar hann skrifaði þessa gagnrýni, og ætlað sér þá þegar