Náttúrufræðingurinn - 1964, Blaðsíða 14

106
NÁTT ÚRUFRÆÐINGURINN
ÚR RITUM STEFÁNS STEFÁNSSONAR
Gróðurinn efst í dalbotninum var mjög svipaður og í Skeggjabrekkudal og
í öllum liöfuð-atriðum öldungis samskonar, og eins var, er neðar dró, nema
hvað blómjurta-gróðurinn var enn fjölskrúðugri og þroskameiri neðan til i
hlíðinni en í Skeggjabrekkudal; jrað sem einkum einkenndi hann var Phegop-
teris alpestris, er Hjeðinsfirðingar kalla þúsundblaða rós. Mjög mikið
óx lijer af þessari skrautplöntu, einkum í lækjagilskorningum og frarn með
jjeim, hver smáskorningur sást álengdar vegna burknagróðursins, sem Ijósgrænt
band upp og ofan hlíðina. Burkninn var mjög stórvaxinn, víða meira en hnje-
liár og óx í þjettum stórum dúskum forkunnar fögrum. í dálítilli rakri dæld
alvaxinni mjög þroskalegum blómjurtagróðri og burknadúskum fann jeg punt-
tegund eina, Milium effusum, sem ekki var áð'ur full vissa fyrir að yxi hjer
á landi; hún óx innan um burknana og teygði sig upp fyrir þá. Þetta er eflaust
ein fegursta punt-tegund á voru landi, með stórum marg-greindum ljósgræn-
um toppi og löngum breiðum blágrænum blöðum. Dæld þessi var skammt
fyrir sunnan efsta bæinn í dalnum austan árinnar. Bærinn heitir Möðruvellir,
|iað er lítilmótlegt kot, er stendur rjctt við fjallsræturnar, á dálítilli renni-
sljettri flöt, sem átti að lieita tún, en var bæði ræktarlítil og liálfkalin.
í fyrstu undraðist jeg yfir því, hvc túnin í Hjeðinsfirðinum voru yfir liöfuð
graslítil; það var óneitanlega nokkuð einkennilegt að sjá þessa einu bletti,
sem áttu að heita ræktaðir, margfalt óræktarlegri en landið umhverfis þá.
Hvervetna var Jmoskalegur blómjurtagróður; nálega í hverri laut í hlíðarhöll-
unum, og j)að rjett við túnin, uxu stórvaxnar jurtir í þjettum flækjum, en
á túnunum var dvergvaxinn, gisinn og kyrkingslegur va 111 endisgróður.
Jeg áleit að })etta væri eingöngu fyrir illa hirðingu, enda lá })að beinast við.
Ár eptir ár, já öld eptir öld, hafa túnskæklar jtessir verið slegnir eða rjettara
sagt skafnir, en aldrei verið neinn sómi sýndur. Hvergi sjest garðspotti og
engin vegsummerki j)ess að j)ar liafi nokkurn tíma verið hlaðinn garður, og
er slíkt nærri eins dæmi, því J)að sjer maður ])ó víðast hjer á lendi. En þótt
hirðingarleysi eigi mikinn þátt í grasleysinu á túnunum, — j)ví auðvitáð mætti
rækta })ar gras eins og alstaðar annarstaðar — þá liggja J)ó, að jeg hcld, aðrar
og dýpri orsakir til J)ess, er jeg þóttist finna við nánari athugun.
í Hjeðinsfirðinum, og eins hinum öðrunt fjalladölum j)ar í grennd, er yfir
höfuð mjög lítið af gras- og valllendisgróðri; J)að eru aðrar jurtir,
bæði blómjurtir og l)lómlausar jurtir, einkum burknarnir, sem mest eru ríkj-
andi, eins og drepið er á hjer áð íraman; hef jeg kallað slíkt góðurlag blóm-
jurtagróður til aðgreinar frá töðugrasi cða valllendisgróðrin-
um. Það hljóta })ví að vera einhver sjerstök náttúruskilyrði, sem liamla vall-
lendisgróðrinum að {)róast hjer, en sem aptur á móti efla blómjurta-
gróðurinn.
Fannalög eru hjer mikil á vetrum. Að vorinu leysir snjóinn seint vegna
Jtess að fannmagnið er svo mikið, og af })ví dalirnir liggja illa við sól og sunn-
anvindum en standa opnir fyrir norðanvindum. Hið ískalda snjóvatn, sem