Náttúrufræðingurinn - 1964, Blaðsíða 53

NÁTTÚ RUFRÆÐINGURINN
145
legum munnflipum. Fullþroska gleypa dökkbrún. Kapilluþræðirnir
rauðbrúnir, með löngum, hlykkjóttum, oddmjóum greinum. Aðal-
stolninn allt að 20 mý á þykkt, þykkveggjaður. Gróin sporbaugótt
eða breiðegglaga með mjög fínum broddum, brúnleit eða gulleit,
4—5,5 mý á lengd. Gróhalinn nær litlaus, 10—12 mý á lengd.
Sprettur í ágúst—september. Losnar ekki. Vex einkum á þurrum,
hálfgrónum melum og meljöðrum. Aðeins fundinn í Eyjafirði og
á Héraði.
Tegund þessi er svipuð á stærð og blýeldurinn, en auðþekkt frá
honum á hinum brúna lit innbyrðunnar, sem einnig er þynnri og
meira begld. Gróin eru einnig rninni en gró blýeldsins og tiltölu-
lega halalengri. Enn fremur losnar meleldurinn ekki, er hann
þroskast. Frá kerlingareldi er tegundin auðþekkt á stærðinni og svo
gróunum.
íslenzku eintökin virðast yfirleitt koma vel heim við lýsingar á
þessari tegund. Þó eru þau nokkuð breytileg, einkum hvað snertir
lögun gróanna. Nokkur eintök haf'a áberandi meira kúlulaga gró
og stærri en almennt gerast. (Moldhaugaháls).
Engar heimildir eru til um Bovista tomenlosa hér á landi, en
vegna líkingarinnar við B. plumbea er ekki ósennilegt, að þessum
fegundum hafi verið ruglað saman áður fyrr. Ekki hef ég heldur
rekizt á nein eintök af þessari tegund héðan, í söfnum.
Tegundin er fyrst fundin af höfundi á Gleráreyrum við Akur-
eyri haustið 1961. Síðan hef ég fundið hana á nokkrum stöðum hér
í grenndinni (Glerárdalur, Aioldhaugaháls) og einnig á Droplaug-
arstöðum í Fljótsdal. Á jressum síðarnefndu stöðum vex hún í tals-
verðr'i hæð, eða 200—300 m yfir sjávarmál.
Samkvæmt M. Lange (1947) er tegundin nokkuð algeng í Syðra-
Straumfirði á Grænlandi, en það hérað hefur þar einna mest meg-
inlandsloftslag, og mjög litla ársúrkomu. í Noregi hefur hún fund-
izt á nokkrum stöðum austanfjalls og norðan, en lítið eða ekki
vestan fjalla. í Færeyjum hefur tegundin ekki fundizt. Bendir þetta
allt til þess, að meleldurinn sé meginlandstegund.
Er þá aðeins eftir að gera grein fyrir einni eldsveppstegund, sem
getið er í ritum og talin vaxa hér á landi. Er það tegundin Bovista
clavata Fr., sem frumlýst var af Eliasi Fries í þriðja bindi ritsins
Systema mycologicum, 1830, á þessa leið: Bovista clavata, obconico-