Náttúrufræðingurinn - 2004, Qupperneq 20

Náttúrufræðingurinn
8. mynd. Þrastarhreiður í lúpínubreiðu í Þjórsárdal. - A Redwing nest in a lupin patch in Þjórsárdalur. Ljósm./Photo: Borgþór
Magnússon.
Anamaðkar í lúpínubreiðu í
Kvískerjum í Öræfum
Ánamaðkar voru einnig rannsakaðir
í rúmlega 30 ára gamalli lúpínu-
breiðu á Kvískerjum í Öræfum í byr-
jun september 1993. Einungis fun-
dust tvær tegundir ánamaðka í
breiðunni, taðáni og svarðaráni. Líkt
og á öðrum rannsóknarstöðum var
fjöldi ánamaðka mestur í eldri hluta
lúpínubreiðunnar, allt að 165 /m2, og
lífmassi þeirra var rúmlega 12 g
þurrvigt/m2. Taðáni var ríkjandi
tegund eða um 133/m2 og virtist
dafna vel, en fjöldi egghylkja var um
320/m2.
Hrossagaukur, skógarþröstur og
fleiri fuglategundir voru áberandi í
og við lúpínubreiðumar á flestum
rannsóknasvæðunum. Ánamaðkar
eru mikilvæg fæða fyrir þessar
fuglategundir14 og geta ásamt
lúpínu átt þátt í að auka fjölbreytni
dýralífs á landgræðslusvæðum (8.
mynd).
Niðurstöður og ályktanir
Ánamaðkar fylgja fljótt í kjölfar
lúpínu er hún nemur land á
næringarsnauðum svæðum ef þeir
eru í næsta nágrenni. Mest áber-
andi eru fremur smávaxnar, harð-
gerðar tegundir sem lifa á og í yfir-
borði jarðvegs. Mikill fjöldi ána-
maðka og egghylkja í lúpínu-
breiðum og hlutverk þeirra í niður-
broti lúpínusinu endurspeglar
mikilvægi alaskalúpínu og ána-
maðka sem dugandi landnema og
má ætla að þessar tegundir gegni
mikilvægu hlutverki við að bæta
frjósemi jarðvegs á lítt grónu landi.
Auk þess að bæta jarðvegsskilyrði
em ánamaðkar mikilvæg fæða fyrir
ýmsar fuglategundir. Geta þeir því
átt þátt í að auka fjölbreytni
dýralífs á landgræðslusvæðum og
flýta fyrir jarðvegsuppbyggingu.
Mikilvægt er að hafa í huga að
alaskalúpína er ekki gallalaus, því
hún getur breiðst inn á gróið land
og er hörð í samkeppni við lágvax-
inn gróður.3,5 Því ber að sýna aðgát
við dreifingu hennar.
SUMMARY
Earthworm activity and litter
decomposition in lupin patches in
Iceland
The density of lumbricid earthworms
and decompostion of lupin litter was
investigated in 1991-1993 in a 20-year-
old lupin patch (Lupinus nootkatensis) in
Heiðmörk, southwest Iceland, in order
to study the possible effect of earth-
worm activity on the decomposition of
lupin litter and on soil fertility under
poor soil conditions. The lupin patch
was in an eroded gravel area near small
islands of soil and vegetation remains.
The Nootka lupin has increasingly
been used in the reclamation of denud-
ed areas in Iceland. The highest num-
bers and biomass of earthworms were
found where the lupin had been grow-
ing for 12-20 years (viz. 300-500 / m2
and 10-12 g dry wt/m2). No earth-
worms were found in the eroded soils
outside the lupin patch. Three earth-
worm species were found in the lupin
patch, i.e. Dendrobaena octaedra (Sav.),
Dendrodrilus rubidus (Sav.) and
Lumbricus rubellus Hoffm. The species
D. rubidus and L. rubellus were abun-
dant in the oldest part of the lupin
patch. The decomposition of lupin litter
was faster in coarse litterbags (6 mm)
than in fine litterbags (1 mm), where
earthworms and bigger invertebrates
were excluded. In litterbags of both
mesh sizes lupin leaves had almost van-
ished a year after defoliation, while 50%
of the stems were still undecomposed.
The density of earthworms was also
investigated in 15-30-year-old lupin
18