Náttúrufræðingurinn - 2004, Síða 85

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
sunnan og austan og að Heiðarbæ
að norðan og vestan og þekur meiri-
hlutann af botni Þingvallavatns. Frá
Tintron er besta útsýni yfir hraunið
og vatnið í heild með einkennis-
fjöllum sigdældarinnar og íslands,
móbergshryggjunum Arnarfelli og
Miðfelli. Frá Tintron sést hvernig
hraunstraumur, brotalínur og Þing-
vallavatn sameinast í eina heild,
sjálfan Atlantshafshrygginn (3.
mynd).
Gjábakkaland er friðað með þjóð-
garðslögum nr. 59 frá 7. maí 1928.
Laugarvatnsland er verndað með
samningi milli Menntamálaráðu-
neytisins og Héraðsnefndar Ámes-
inga frá 5. janúar 1996. Þar segir í
bókun II:
„Menntamálaráðuneytið lýsir pví
yfir að það stefnir að því að sá hluti
lands Laugarvatns, sem kemur í
hlut ríkisins með samningi
þessum og ekki verður nýtturfyrir
skólastarf, íþróttaaðstöðu ogferða-
mannaþjónustu, verði gerður að
almennu útivistarsvæði í sam-
starfi við Þjóðgarðinn á Þing-
völlum og Náttúruverndarráð."
Umhverfisstofnun vinnur að
friðun á stómm þjóðgarði utan um
þann gamla, e.k. vemdarsvæði Þing-
vallavatns („buffer zone"), sem inn-
limar Eldborgahraunið inn í veg-
legan þjóðgarð sem ætlað er að ná
frá Langjökli í Sog, þ.e. norðurhluta
vatnasviðsins.
Nú er því þannig varið að á
alþjóðlegan mælikvarða (sbr.
UNESCO, Menningar- og vísinda-
stofnun Sameinuðu þjóðanna) em
sett ströng skilyrði fyrir náttúru-
verndarfriðun. Akstur um þjóð-
garða Norður-Ameríku er þannig
víða bannaður vegna niturmengun-
ar og í Yosemite og Grand Canyon
þjóðgörðunum verða gestir t.d. að
leggja bílum sínum utan þjóðgarðs
en em síðan keyrðir í hópferðabíl
inn í sjálfan þjóðgarðinn. Hraðbraut
með 70-90 km hámarkshraða kemur
auðvitað ekki til greina. Þar sem aka
má inn í þjóðgarða er hraðinn
takmarkaður við um 50 km/klst., og
þannig er það líka í Þingvalla-
þjóðgarðinum.
2. mynd. Viljum við Þingvallavatn blátt og tært eða grænt og gruggugt? Sveinbjörn
Jóhannesson, bóndi á Heiðarbæ gerir að murtuaflanum á blátæru vatninu. Ljósmynd
Páll Stefánsson.
3. mynd. Útsýni frá Eldborgum ofan við Tintron yfir sjálfan Atlantshafshrygginn og
Þingvallavatn, sem fyllir sigdældina. Brotalínur ytri sigdældarinnar í Lyngdalsheiði að
austan og Súlnabergi að vestan ásamt innri brotalínum. Hrafragjá og Almannagjá sjást
héðan. Ljósm. Jóhann Óli Hilmarsson.
83