Náttúrufræðingurinn - 1985, Blaðsíða 41

kom hlaup og vatnskast í Súlu, sem
er ein stór kvísl, sem rennur úr hon-
um vestur í Núpsvötnin fyrir framan
Súlnatinda (hjer veit jeg engan
jökul heita Súlu, heldur eitt fjall á
norðurvegi fyrir ofan Fljótshlíð).
Þetta vatnskast kom ltjer fram 8.
aprilis, sent var Skírdagur, sent
hljóp fyrst austur fyrir allar sandgjár
vestur með Lómagnúp, og þar inn í
Núpstaðarhvamma, svo fram yfir
alla sandana í sjó“.
Augljóst er að 1784 hefur Skeiðarár-
jökull ekki náð vestur að Lómagnúp
og sagt er beinum orðum, að Súla
renni vestur í Núpsvötn, en það ntundi
hún ekki gera ef jökullinn næði að
hlíðinni.
1783-84
Magnús Stephensen (1785) teiknaði
kort af eldsvæðunum og þar virðast
Núpsvötn eiga upptök sín langt norður
í hálendinu austan og ofan við Lóma-
gnúp.
1784
Sveinn Pálsson (1945) skrifar eftir-
farandi í Jöklaritið:
„Jökullinn er nú orðinn miklu lægri
en hann var fyrir hlaupið og virðist
hafa hörfað aftur. Milli hlaupanna
bólgnar jökullinn allmikið upp, og
til merkis um það var mér sagt, að
fyrir seinasta hlaup, árið 1784, hefði
Skeiðarárjökull verið orðinn svo
hár, að einungis fremsta horn
Lómagnúps sást sem smáhak af
hæðinni við Skaftafellssel, og er hún
þó allhá, enda náði jökullinn þá al-
veg fram að hinum áðurnefndu mal-
ardyngjum framan við jökulbrún-
ina.* Nú sést því nær niður í miðjar
hlíðar á Lómagnúpi yfir jökulinn frá
bænum sjálfum."
Mjög svipaðar lýsingar eru til frá
* sjá klausu við árið 1793.
síðari hluta nítjándu aldar og fyrri
hluta þeirrar tuttugustu og þá náði
jökullinn ekki í Lómagnúp. Malar-
dyngjurnar sent minnst er á voru hluti
af garði sent lá með jökuljaðrinum um
það leyti sem Sveinn ferðaðist um
Skaftafellssýslu og er minnst er á í nær
öllum heimildum eftir það.
1785
Jón Steingrímsson (1907-15) lýsir
Súluhlaupi árið 1785 á eftirfarandi
hátt:
„Vorið var spakt, en þá áleið
heyrðust miklar skruggur úr mokk-
unum mest 4. og 26. maí eptir það
mikla hlaup í Núpsvötunum,
lögðust þeirn heim með hlíðinni
fyrir framan túnið, mikil kvísl af
þeim, . . . “
1787
Henderson (1818) lýsir ferð sinni
yfir Skeiðarársand og þar er meðal
annars:
„On reaching the middle of the
sand, we fell in with the remains of
the projection that took place in
1787, consisting of an elevation of
from thirty to fifty feet, and cover-
ing an extent of several acres, the
surface of which has the same appe-
arance with the rest of the sand. At
first I had no idea of its being any-
thing else than an immense sand
bank, or a rising ground, which
hand withstood the violence of the
floods; but, after riding more than a
mile on it, I discovered that I was
proceeding over masses and caverns
of ancient ice; and had it not been
for the intelligence and experience
of our guide, I certainly would not
have hazarded the prosecution of
my journey in this direction."
Eftir framangreindu að dæma, hefur
jökullinn gengið fram árið 1787 og
síðan hörfað hratt til baka. Sandbakk-
arnir eru án efa jökulgarðar enda al-
gengt að í þeim séu jökulstykki á víð
35