Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1964, Blaðsíða 25

Náttúrufræðingurinn - 1964, Blaðsíða 25
NÁTT Ú RUFRÆÐINGURIN N 19 halla Baldheiðar. Hún verður mjög glögg við austurrætur Hrút- l'ells og er þar á kafla mörkuð í fast berg. Og loks er hún skýrt mörkuð í allbratta mela, þar sem heita Þverbrekkur (ranglega nefndar „Múlar“ á Uppdr. ísl.). Eins og þegar hefur verið lýst, eru strandlínurnar á Kili yfirleitt heldur dauft markaðar og gela með því í skyn, að ekki hafi vatns- borð hins forna jökullóns haft langa viðdvöl við hverja þeirra. Þess er ekki heldur að vænta um lón, sem er haldið uppi af jökulstíflu, breytilegri eftir árlerði. Efsta strandlínan (630 m y. s.) er einna gleggst, og er freistandi að ætla, að lónið hafi haft afrennsli ylir einhvern bergþröskuld, meðan hún var í smíðum. Grunur hlýtur að falla á sjálf vatnaskil- in á Kili. Samkvæmt hæðarlínum landlagskortanna mætti ætla, að þessi vatnaskil lægju um Strýtur í Kjalhrauni (840 m y. s.) og væru lægst við austurjaðar þessarar hraundyngju, um 650 m y. s. Þetta er um 20 m of hátt, til að afrennsli jökullónsins liafi getað verið þar. En þá ber þess að gæta, að Kjalhraun rann ekki fyrr en eftir ísaldar- lok og vatnaskil þeirra tíma liggja nú grafin undir því. En raunar er hraunið ekki vatnshelt, fremur en önnur nútímahraun, og þess vegna liggja hin raunréttu vatnaskil á Kili enn eins og fyrir daga Kjalhrauns. Þau eru aðeins falin mi og verða ekki mæld með venju- legri landmælingu. En gizkað getum við á legu þeirra og hæð — og höfum þar við nokkuð að styðjast: Undan norðurjaðri Kjalhrauns sprettur upp mjög lítið vatn, aðeins smálindir, varla nema fáeinir sekúndulítrar, sem renna til lækjarins Þegjanda. IJm suðurjaðarinn er ólíku saman að jafna. Þar spretta upp Svartá og Tjarná, báðar nær eingöngu úr hraun- inu, en auk þeirra margar lindir í bakka Fúlukvíslar, og hlýtur það rennsli samanlagt að nema þó nokkrum rúmmetrum á sekúndu. — Með þessum samanburði er sýnt, að mjög óverulegur hluti af Kjal- hrauni liggur fyrir norðan hin eiginlegu vatnaskil, og það er aftur vísbending um, að þau liggi ekki miklu hærra en lægsta tota norð- urjaðarins, sú sem bílaslóðin sveigir fyrir um 3 km austur frá Hveravöllum og 2 km norðvestur frá Rjúpnafelli. Hæð þess staðar er (samkv. kortum) um (ilO m y. s. Höfum við þá komizt að raun um, að hið forna vnrp (þ. e.' lægsti staður vatnaskila, austfirzka) á Kili liggur lægra en 650 og hærra en 610 m y. s. Eru þá líkumar
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.