Náttúrufræðingurinn - 1965, Blaðsíða 27

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
185
hátt og hlotið sitt eigið útbreiðslusvæði. Litþræðir sérfjöllitninga
para sig svo við myndun kynfrumanna, að litþræðir hins uppruna-
lega föður bastarðsins, sem þeir komu frá, para sig sérstaklega, og
eins gera litþræðirnir, sem komu frá móðurtegundinni, svo að
skiptingin verður að öllu leyti eðlileg og einstaklingurinn fyllilega
frjór frá upphafi. Að auki hafa fjöllitningar af slíkri gerð hlotið
alla eiginleika beggja foreldranna í vöggugjöf, svo auðvelt er að
sjá mun á þeim og báðurn þeim tegundum, sem þeir eru runnir
frá.
Flestir þeir fjöllitningar, sem maður finnur í náttúrunni, eru
sennilega orðnir til við tvöföldun litþráðafjöldans í meira eða
minna frjóum kynblendingum, annaðhvort bastörðum milli ná-
skyldra tegunda eða milli deiltegunda sömu tegundar. Þeir standa
því einhvers staðar á milli þeirra tveggja endastiga, sem ég nefndi
áður. Ef sá bastarður, sem þeir mynduðust úr, hefur verið töluvert
ófrjór, verður hin nýja tegund sennilega vel heppnuð frá upp-
hafi og vel til þess fallin að keppa við ættingja sína í lífsbaráttunni,
en ef bastarðurinn hefur verið frjór, er ekki ósennilegt, að hið
náttúrlega úrval geri hinni nýju tegund lífið leitt og geri á henni
gagngerðar breytingar, áður en hún verður fullsköpuð. Og slíkir
fjöllitningar geta myndazt oft og mörgum sinnum þar sem foreldra-
tegundirnar mætast og mynda kynblendinga, svo jurtalandfræðing-
ar þurfa að fara varlega við að draga ályktanir um sögu þeirra frá
útbreiðslu þeirra einni saman.
Það væri hægur vandi að telja upp fjölda íslenzkra jurta, sem
orðið hafa til sem fjöllitningar. Garðahjálmgresið, sem vex víða
á Suðurlandi, er sú sérfjöllitna tegund, sem mönnum tókst fyrst
að gera eftir með tilraunum, og eins eru hrafnaklukkur og ilm-
björk dæmi fjöllitninga, sem eru afkomendur ófrjórra bastarða
löngu liðinna tíma. Aftur á móti hafa draumsóleyjar og ferlaufa-
smári ef til vill þróazt frá samfjöllitningum, sem urðu til fyrir
milljónum ára. Flestir íslenzkir fjöllitningar — þeir eru um 70 af
hverjum hundrað íslenzkra jurta — eru þó sennilega einhvers
staðar á milli þessara endastiga og hafa orðið til við samruna
tveggja skyldra tegunda og tvöföldun litjtráðatölu þeirra. Það gerð-
ist þó fyrir svo löngu, að erfitt er að geta sér til um upphaf þeirra
flestra, og eins höfðu þeir nær allir orðið til löngu áður en ísland
myndaðist og sjálft Norðuratlantshafið varð til.