Náttúrufræðingurinn - 1965, Blaðsíða 18

(i4
NÁTTÚ RU F RÆBI N C, IIRI N N
niér leylist að draga al' þessu nokkra ályktun, hlýtur hún að verða
sú: að Nýey liafi sokkið með sama hætti og hún reis úr sjó fyrir
ári.“ Hann segir legu eyjarinnar eftir „nöiagtig Giskning" hafa ver-
ið „umtrent paa 63° 20' nordre Bredde og 354° 20' Længde" og
mun hér miðað við eyna Ferro.
Sumarið 17S(i kom hinn dugmikli forstjóri dönsku sjómæling-
anna, P. de I.övenörn til Islands. Meðan hann dvaldist í Hólmsins
Höfn sendi hann lautinant Grove út með jagt til að leita Nýeyjar,
en hann fann ekkert nema þann boða, sem nú er nefndur F.ldeyjar-
hoði og taldi hann leifar Nýeyjar (Löwenörn 1788).
IJar með er upptalið það, sem vitað er um þá ey Nýey og örlög
hennar. Hvenær hún hvarf undir sjávarborð er óvíst, en líklegt má
tel ja, að það hafi ekki verið þoku einni um að kenna, að skija fundu
ekki eyna haustið 1783, heldur hafi hún þá þegar verið horfin að
mestu eða öllu. Einfaldasta skýringin á því að sjónarvottum bar
ekki saman um stajrð eyjarinnar er sú, að stærð hennar hafi verið
breytileg eða að ruglað hafi verið saman kvartmílum og landmílum.
í eldfjallasögu sinni tekur Þorvaldur Thoroddsen upp tölur þær,
sem Magnús Stephensen nefnir, að uminál eyjarinnar hafi verið
míla að sögn sumra, en aðeins þriðjungur úr mílu að sögn ann-
arra. Þorvaldur telur, að hér sé um danskar mílur, þ. e. 7i/á km-
mílur að ræða, en ég fæ ekki betur séð en að þetta muni eiga að
vera kvartmílur eða sjómílur. Að minnsta kosti er víst, að Jregar
Hans Pedersen skipstjóri á Hvíta Svaninum segist hafa siglt 12—13
mílur gegnum vikurbreiður, eftir að hann var kominn norður fyr-
ir Geirfuglasker, á hann ekki við landmílur. Sé um kvartmílur að
ræða hefur eyjan samkvæmt upplýsingum Peder Pedersens verið um
900 m löng, en ummál samkvæmt upplýsingum Magnúsar Step-
hensens nærri tveir km. Má ætla, að eyjan hafi orðið svipaðrar
stærðar og Surtsey var orðin eftir 10 daga gos eða svo, en Jiað er
trúa mín, að hefði Surtur hætt |iá, væri nú ekki mikið eftir af
eynni hans.
Snemma í marzmánuði 1830 varð vart við neðansjávargos all-
langt suðvestur af Reykjanesi. Samkvæmt skýrslu um Jietta gos sem
varðveitt er í danska sjókortaarkívinu, hófst það 13. marz og var gos-
mökkurinn geysimikill undir lok mánaðarins og sást frá Reykjavík.
Mikið myndaðist af gjalli og vikri. Sumir jróttust sjá eld. Þannig
hélt gosið áfram eina tvo mánuði, en jress varð og vart af og til