Náttúrufræðingurinn - 1965, Blaðsíða 3

Níítturnfr. — 35. árgangur — 2. hefti — 39.-96. siða — Reykjavih, september 1965
Sigurður Þórarinsson:
Neðansjávargos við ísland
Islands miS eru auðug vel
þar afla menn sfld og beituskel,
liákarl, humar og lýsi.
En undantekningu ég það tel
að eldfjöll úr hafi rísi.
En undrin gerðust við Eyjar þó
eldgígur lyftist þar úr sjó
livar áður var dregin ýsa.
Eimi og grjóti upp hann spjó
með undrum, sem vart má lýsa.
Þannig upphefst kvæði, ort í höfuðstað Norðurlands í tilefni af
fæðingu Surtseyjar. Hefur satt að segja ol't verið verr ort um slíka at-
burði, því flest það, sem ort hefur verið um eldgos á íslandi, er því
miður leirburður.
Víst er það undur, er eldur brennur fyrir landinu. „Niðurstaðan
var, að þetta væri sérstakt Guðs undur og að náttúrlegur sjór gat
brunnið," skrifar Jörgen Mindelberg, kapteinn á húkkertunni Boe-
sand, í skýrslu sinni um gosið undan Reykjanesi árið 1783, sem síð-
ar verður að vikið — en ekki er það hrein undantekning að eldfjöll
rísi úr hafi. Slíks eru a!hnörg dæmi og mun hér fyrst stuttlega vikið
að nokkrum þeirra eyja erlendra, sem upp hefur skotið i eldsum-
brotum.
28. júní 1831 var enskt herskip statt miðja vegu milli Sikileyjar
og Pantellaríu, og kom þá svo snöggur jarðskjálftakippur, að skip-
herrann, Sir Malcolm Pulteney, hugði skip sitt hafa rekizt á sker,
enda fannst jarðskjálftinn ;í Sikiley. 10. júlí sigldi skip frá Sikiley
um þetta svæði og sáu skipverjar þá vatnssúlu rísa 20 m upp úr sæ,
var hún gild mjög og gufa steig upp frá henni í 500—600 m hæð.
Skipstjórinn, Corrao, fór þarna um að nýju viku síðar og fann þá