Náttúrufræðingurinn - 1965, Blaðsíða 52

96
NÁT T Ú RUFR Æ ÐINGURINN
Tvö fyrstu bindin af ritverki Jtessu eru: Insekter pd rejse, samið af dr. Erik
Fetens Nielsen og Insekt-stemmer samið af dr. S. L. Tuxen. Báðir [ressir höfund-
ar eru kunnir vísindamenn. Dr. Tuxen hefur oft komið til íslands, og ferðast
víða um landið til skordýrarannsókna. Rannsakaði hann einkum dýralíf við
jarðhita. Árið 1944 kom út doktorsrit hans um það efni. Nefnist það: The hut
springs of Iceland their animal communities and their zoogeographical signi-
ficance. Dr. Tuxen er forstöðumaður skordýradeildar dýrasafnsins í Kaupmanna-
höfn og formaður danska skordýrafræðifélagsins.
Fyrsta bindið af Dyrenes liv — Insekter pa rejse eftir <lr. Frik Tetens Nielsen
er 120 bls. að stærð og skiptist í 10 kafla. Myndir eru af helztu dýrunum, sem
greint er frá. f þessu bindi ritar dr. Erik Tetens Nielsen unt skordýr, sem af
sterkri hvöt, e. t. v. líkri útþrá mannsins, halda burt frá lieimkynnum sínum
til ókunnra staða. Sagt er frá ferðum liðrilda, glermeyja, engispretta, blaðlúsa,
maríubjalla o. m. fl. Einn kafli þessa bindis er um hið lræga ameríska stórfiðr-
ildi Monarken. En það ler reglubundnar ferðir suður á bóginn er haustar,
og norður aftur á vorin, svipað og farfuglar. Fiðrildi þessi hafa verið merkt
líkt og fuglar, svo auðveldara væri að fylgjast með ferðum þeirra.
Nokkur þeirra skordýra, sent hafa ferðalöngun, og rætt er um í riti Erik Te-
tens Nielsen, hafa borizt hingað til lands á eigin vængjum. Má þar fyrst
nefna þistilliðrildi, sem olt hefur borizt til íslands. Stundum í svo mikilli
mergð, að þess hefur orðið vart víða tun land. Glermeyjar hafa einnig borizt
hingað, að öllum líkindum á eigin vængjum. Ennfremur hefur sjöbletta
maríubjallan borizt liingað. Hún er nytjadýr, vegna þess, að hún lifir bæði á
lirfuskeiði og fullorðinsskeiði á hinum skaðlegu blaðlúsum. Kálfiðrildin, bæði
það litla og stóra liafa einnig boriz.t hingað, trúlega á eigin vængjum.
Annað bindi af Dyrenes liv — Insekt-stemmer eftir dr. S. L. Tuxen er 164
bls. að stærð, með 90 myndum, og skiptist t 28 kafla.
I þessu bindi er skýrt frá því, hvernig margar skordýrategundir geta gefið
frá sér hljóð, hvernig það á sér stað og þeint líkamshlutum lýst í máli og
myndum, sent framleiða hljóðin. Greint er frá því, hvernig skordýr kallast á,
og hvernig hljóð þau gcfa frá sér, þegar þau eru í bónorðsför. Sagt er frá því,
hvernig sambiðlar láta til sín heyra, og hvernig syngur í skordýrum á eðlunar-
tímanum. Enn fremur er skýrt frá heyrn skordýra og líkamshlutum þeirra í því
sambandi o. m. fl.
Dýr, sem nefnd eru í sambandi við heyrn og hljóð skordýra í þessu bindi,
eru m. a.: bóklýs, skortítur, mýflugur, fiðrildi, veggjatítlur, engisprettur og
maurflugur. Af íslenzkum dýrum, sem hér koma við siigu, má nefna hinar al-
kunnu veggjatítlur, sent kallast á í göngum, sem þær grafa í trjávið gamalla
timburhúsa o. 11., þar sem þær geta valdið tjóni.
Þökk sé dr. Erik Tetens Nielsen og dr. S. L. Tuxen fyrir ofangreind rit.
Geir Gígja