Náttúrufræðingurinn - 1937, Blaðsíða 42

36 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
■iiiiiiiiiiimiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiinimiiiiini,
hann væri fastur í neti, enda munu þeir eigi gera það hér við
Lónið. En ósagt skai látið, hvað svartbakinum tekst í þröngum og
grunnum ám eða lækjum; en annars er silungurinn svo styggur
og sundfrár fiskur, að mér þykir næsta ólíklegt, að svartbakur-
inn nái honum nema hann sé hindraður að einhverju leyti.
Allt öðru máli er að gegna um hrognkelsin, enda hafa þau
hvorki til að bera varfærni né sundfráa á við silung.
Oft er talsverð gengd af hrognkelsi hér við sandinn, og ef
þau koma í strauminn í ósnum hérna, berast þau með honum ým-
ist út eða inn. En á þeirri leið, og þó einkum á víðáttumiklum
grynningum, sem eru innan við ósinn, nær svartbakurinn þeim
iðulega; eins tekur hann þau, er þau vaða ofansjávar úti á rúm-
sjó, og það oft langt frá landi. — Alla smærri fiska, sem svart-
bakurinn getur lyft upp úr vatninu, flýgur hann með til lands;
vill þá stundum bera við, einkum ef fiskurinn er í þyngra lagi,
að fuglinn missir hann, en nær honum þó stundum aftur. En hina
— þá þyngri — ýmist flögrar hann með eða syndir með upp að
landi, og heldur þá — að því er eg hefi bezt séð — ýmist um höf-
uðið eða í „kerlingarsporðinn“ (tálknopið). Þetta er hér kallað,
að „svartbakurinn leiði hrognkelsið“. — Þegar á land er komið
hefst máltíðin. Fyrst er lifrin tekin og svo hin innýflin, síðast
fiskurinn, allt plokkað út um það tálknopið, sem upp veit. En
aldrei snerta fuglarnir skinnið né hveljuna. — Hvítmáfurinn
veiðir mér vitanlega aldrei hrognkelsi, en gæðir sér á leyfum
svartbaksins. Á hverju vori sér maður hér meðfram lóninu og
sandinum við sjóinn hrognkelsa-leyfar svartbaksins, misjafnlega
etna fiska, stundum er aðeins lifrin etin, stundum er engu leyft
nema hamnum.
Komið hefir það fyrir, að eg hefi séð svartbak taka kola á
grynningum, fljúga með hann til lands og rífa þar sundur. Og
yfirleitt virðist mér máfar þessir hér því aðeins leggjast á hræ,
að þeir eigi ekki völ á lifandi síli, t. d. láta þeir nýrekna loðnu
óhreyfða, ef nóg er af henni lifandi. En þegar sulturinn sverfur
að er allt etið, sem tönn festir á, jafnvel þeirra eigin bræður,
eða hunda- eða tófuhræ.1)
1) Sem dæmi þess, hve fuglar aðþrengdir af hungri leggja sér til munns
ólíka fæðu þeirri, er þeir veiða sér til matar, vil eg geta þess, að fálkar hafa
sést hér á sjóreknum kindarskrokkum í félagi með svartbak og hrafni og
einu sinni lðgðust þeir á höfrungslík. Þá er eigi síður vert að geta þess, að