Náttúrufræðingurinn - 1937, Blaðsíða 8

2 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
iiiiiiiiiiiiiiimiiimmiiimiiimmiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimmiiiimiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiv
Tvíbýlisnetla myndar „lifandi" girðingu kringum kálgarð og blómgarð á
Stóru-Hámundarstöðum á Árskógsströnd. (Fot.: Ing. Davíðsson).
um stöngli. Blómhnoðun tvö og tvö í blaðöxlunum, styttri en blað-
stilkurinn. Brenninetla er slæmt illgresi, ef hún kemst í garða.
Flestir munu hafa heyrt netludúk nefndan; var hann ofinn úr
tref jum tvíbýlisnetlunnar. Geta trefjarnar orðið 70—80 cm langar,
og eru talsvert seigar.
Tvíbýlisnetlan var áður hin mesta nytjaplanta og notuð á
Norðurlöndum og víðar sem vefjarplanta frá ómuna tíð. Dúkar
úr netlu voru algengir, finnast stundum leifar af þeim í fornald-
argröfum og sýnir það, að plantan hefir verið til nytja afar lengi.
Nú er hætt að rækta hana sem vefjarplöntu, og aðrar jurtir, t. d.
hör, hampur og baðmull skipa sess hennar. En nafnið netludúkur
er ennþá notað um sumar vefnaðarvörur úr baðmull eða hör.
Flestum er heldur illa við netlurnar og forðast þær vegna
þess að þær stinga eða brenna eins og kallað er. En einmitt vegna
brenniháranna, á tvíbýlisnetlan skilið, að henni sé gaumur gefinn
og farið sé að rækta hana að nýju sem vörn fram með görðum og
girðingum. Fénaður forðast hana og lætur hana alveg ósnerta
þótt allt sé bitið í kring, og hún hefir mikla kosti fram yfir brenni-
netluna, því bæði er hún miklu stórvaxnari, og svo er auðvelt ao
halda henni innan hæfilegra takmarka.
Á Stóru-Hámundarstöðum á Árskógsströnd er hún gróður-
sett umhverfis kálgarð og blómagarð, og veitir ágæta vörn mest-
an hluta sumarsins. Snemma á vorin er hún þó ekki nægileg til
varnar, og þarf því að girða garðana lauslega. En netlan gerir