Náttúrufræðingurinn - 1945, Blaðsíða 39

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
101
útskýra lögmál þau, sem ljósbrotið í silfurbergi lýtur. Sams konar
fyrirbrigði má reyndar finna í vel flestum kristöllum, en vegna þess,
hve stórir og tærir kristallar fást úr silfurbergi, eru þau greinilegri
í því en öðrum kristöllum.
\7ið' frekari rannsókn sína á silfurbergi rak Huygens í vörðurnar
með að skýra eitt atriði, sem liann liafði veitt athygli. Talar hann í
ritgjörð sinni um „undravert fyrirbrigði, sem ckki hefir fengizt
nein skýringá, í sambandi við ljósgeisla, sem farið liafa í gegnum tvo
silfurbergsmola". Dró liann upp 1. mynd til skýringar á þessari at-
hugun sinni, og farst honum orð á þessa leið: „Kemur í ljós, að ef
teknii eru tveir molar af þessum kristalli og þeim lialdið yfir hvor
öðrum, eða helzt þannig, að bil sé á milli þeirra, og allir hliðarfletir
og brúnir annars kristallsins séu samsíða hliðarflötum og brúnum
hins, þá klofnar Ijósgeislinn AB í tvo geisla í efri kristallinum, sem
sé geislana BD og BC, eins og búast má við af reglulegum og óreglu-
legum geisla. Falli þessir geislar nú á nýjan leik inn í annan kristall,
]);i fara þeir í gegnum hann án þess að klolna frekar, og það þannig,
að reglulegi geislinn brotnar eingöngu sem reglulegur geisli, og sá
óreglulegi eingöngu sem óreglulegur geisli. — Nú er það óskilj-
anlegt, hvers vegna geislarnir CE og DG, sem falla úr lofti inn
í neðri kristallinn, kloliia ekki á sama hátt og fyrsti geislinn, AB.
Er manni næst að halda, að ljósgeislinn DG hafi misst einhverja þá
eiginleika sína, sem nauðsynlegir eru til þess, að hreyfa efni það, sem
veldur reglulegu Ijósbroti." Með öðrum orðum, svo virðist, sem
regiulegi ljósgeislinn sé ætíð reglulegur, og eins hitt, að óreglulegi
geislinn geti ekki verið annað en óreglulegur. Við frekari rannsókn
á þessu efni kemst Huygens þó að
þeirri niðurstöðu, að þó sé eitt atriði,
„sem kollvarpar þessari hugmynd, en
það er, að séu kristallarnir settir í
stellingar þannig, að fletirnir, sem
skera kristallana í aðalsniðum, eru
látnir vera hornréttir lnor við ann-
an, þá verður geislinn DG, sem S1
myndazt hefir vegna reglulegs Ijós-
brots, eingöngu lyrir óreglulegu ljós-
broti í neðri kristallinum, og eins, að '■ U1)’lul: Regiulegur ijósgeisli í siifur-
geislinn CE, sem nryndaðist sem ó- bergI (kuluaIda)-
reglulegur geisli í efri kristallinum, verður nú eingöngu fyrir reglu-
legu ljósbroti, þ. e. a. s„ að nú hefir reglulegi geislinn orðið óreglu-