Náttúrufræðingurinn - 1945, Blaðsíða 16

78
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
Helztu sumarregnslöndin eru Japan, Kína, suðausturströnd Banda-
ríkjanna og á suðurhvelinu austurstrendur Ástralíu og S.-Afríku.
Þarna er víða frjósemi mikil ogþéttbýli.
Vetrarregnslöndin liggja fjærst miðjarðarlínu í Jieittempruðu
lieltunum á vesturströndum meginlandanna. Liggur Kalifornia og
Miðjarðarliafslöndin á vetrarregnssvæðunum. Ennfremur Cliile í
S.-Ameríku, Kaplandið í Afríku og strendur Suður- og Vestur-Ástra-
líu. Tíðir eru þornandi vindar, sem blása að miðjarðarlínu, einkum
á sumrin. Sígrænt kjarf (Makkí) er mjög algengur gróður (ýmsar
tegundir). Til ljalla eru sums staðar skógar allmiklir, stundum sum-
argrænir.
Báðum megin liitabeltisins liggja víðlendar eyðimerkur og steppur
frá vesturströndum meginlandanna, þvert yfir að sumarregnslend-
unum og einnig sums staðar inni á meginlöndunum. Loftslag er lieitt
og þurrt. Þarna eru þrenns konar gTÓðurhverfi, grassteppur (gresjur),
runnasteppur og eyðimerkur. Gresjan er í úrkomumestu stöðunum.
Þar ríkir liávaxið gras, sem vex í toppum og þúfum. Mætti nefna
það grastoppaland. Laukjurtir eru og algengar. Er gresjan sem
marglitt blómaliaf um tíma, en svo skrælnar allt um þurrktímann.
(Kornrækt er víða mikil á gresjunum, t. d. í Argentínu). Runna-
Jendurnar eru þurrari. Ber þar mest á ýmsum runnum oft þyrnótt-
um, sem vaxa á víð og dreif. Þurrastar eru eyðimerkurnar, foksandar
eða grjót með mjög strjálum eða engum gróðri. Samt eru ver eða
gróðurliólmar í kringum uppsprettur liér og hvar á steppu- og eyði-
merkurlendunum. Er frjósamt nrjög, þar sem vatnið er nóg, og geysi-
leg viðbrigði að koma í þau úr eyðimörkinni. Sahara, Ástralía, Persía,
Mið-Mexico, hluti af Bandaríkjunum, meginhlutinn af S.-Afríku og
Ástralíu, Chile og Argentína telst. til eyðimerkur og steppusvæðanna.
Beggja vegna heittempruðu beltanna liggja tempruðu beltin og
skal hér aðeins rætt um hið nyrðra. Suðurtakmörkin eru þar sem
vetur eru svo svalir, að það veldur hvíldartíma hjá gróðrinum. Með-
alhiti kaldasta mánaðarins, 3—5° C. við strendurnar, en miklú kald-
ari inn í löndunum. Norðurtakmörkin eru |)ar sem vetur eru svo
langir og kaldir, að trjágróður þrífst þar ekki. Meðalhiti júlí er þá
nálægt 10° C. Skógarmörkin liggja mjög misnorðarlega. Syðst eru
þau á ströndum Labrador við 51° n. br. Veldur J)ví kaldur haf-
straumur. En í Síberíu vaxa skógar langt norður, allt norður um 70°
n. br. Þar er meginlandsloftslag, kaldir vetur en heit sumur. Bjargar
sumarhitinn gróðrinum. Úrkoman fellur á öllum tímurn árs. Hún er
mikil víða með ströndum fram, en oft sáralítil inni á meginlöndun-