Náttúrufræðingurinn - 1945, Blaðsíða 40

102
NÁTTÚRUFRÆÐINGURlNN
legur, og öfugt, sá óreglulegi orðið reglulegur. Með aðalsniði er átt
við flöt, er fellur saman við eða er sainsíða ási kristallsins, t. d. liggur
og öfugt, sá óreglulegi orðið reglulegur. Með aðalsniði er átt við flöt,
sem fellur saman við, eða er samsíða \ ið ás kristallsins, t. d. liggur
samsíðungurinn OSTR á I. mynd í þeim lieti. „í öllum öðrum stell-
ingum kristallanna en þessum tveim, seg ég liér liefi nefnt (þ. e. stell-
ingin, sem aðalsnðiin eru samsíða í, og liin, þegar þau eru hornrétt
;í Iivort annað), klofnar hvor geislanna, DG og CE í nýja tvo geisla,
þannig að þegar þeir koma i'it úr neðri kristallinum, eru þeir orðnir
fjórir, og eru þeir stundum jafnbjartir allir, en stundum mjög mis-
munandi bjartir, og fer það eftir þeim stellingum, sem kristallarnir
eru hafðir í, miðað við hvorn annan; þó virðast þeir allir fjórir til
samans aldrei ljósmeiri en upphaflegi geislinn AB einn.“
„Hafi maður hugfast, að geislarnir CE og DG eru alltaf þeir sömu,
en að það er undir stellingum neðri kristallsins kornið, hvort þeir
klofna í tvennt eða ekki, og eins það, að geislinn AB klofnar alltaf,
þá virðist margt benda til þess, að Ijósöldurnar verði fyrir breyting-
um við það að fara í gegnum l'yrri kristallinn þannig, að þær í vissum
stellinum kristallsins geta ýmist hrært af stað báðar efnategundir
þær, sem standa að hinum tveim ljósbrotstegundum, ellegar þær geta
í öðrum stellingum síðari kristallsins aðeins hrært aðra tegundina.
En hingað til hefir mér ekki verði unnt að finna neina viðunandi
skýringu á því, hvernig þetta rnegi verða.“
Þannig lýkur Huygens máli sínu um vanda þann, sem liann var
lentur í, og er auðsætt, að hann hefir átt úr mjög vöndu að ráða, enda
hlaut svo að vera út frá þeim hugmyndum, sem Huygens gerði sér
um Ijósöldurnar og „efni“ það, sem
þær hrærðust í.
Leið nú langur tími,
02
enginn
treystist til að leysa gátu silfurbergs-
ins. Það var ekki fyrr en árið 1808, að
Frakkinn Malus af tilviljun tók eftir
því, er hann var að horfa í gegnum
silfurbergsmola á endurskin kvöld-
sólarinnar í hallargluggum Luxem-
burghallarinnar í Parísarborg, að
myndirnar voru misbjartar. Þegar
hann sneri silfurberginu í hönd sér,
5. raynd: óreglúlegur ljósgeisli í silfur-sá liann, að myndirnar breyttust að
bergi (sporöskjuflataralda). 1 jósstyrkleik. Þetta var það sama og