Náttúrufræðingurinn - 1947, Blaðsíða 39

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
181
Hrauná rennur milli skara vestur af fyrir norðan Krossöldu 22. mai. Höskulds
bjalli fjarst. Svarti flekkurinn á Krossöldu er fönn undir vikri.
ld Langafönn í slakka milli rimans og liraunsins, sem þarna rann
ofan úr fjalli í gosinu 1845.
Ekki verður vitað nákvæmlega, hvenær hraungígurinn opnaðist
fyrst. Fyrstu gosnóttina, kl. 4—5 eftir miðnætti, var ég staddur uppi á
Hálsinum fyrir ofan Næfurholt. Þaðan blasir við öll suðvesturbrekka
Heklu. í náttmyrkrinu gat ég þó ekki greint útlínur fjallsins. Aðeins
þau svæði, sem hraunglóðin lýsti upp, skáru sig frá svörtum nætur-
himninum. Gosstólpi stóð upp úr háfjallinu, þar sem nú er Axlar-
gígurinn, og þaðan fél 1 glóandi hraunfoss ofan Löngufannai'slakk-
ann, og önnur eldrák sást litlu austar langt niður eftir Axlarbrekku.
Þá rák liélt ég einnig vera hraunfoss, en furðaði á því, að hann
skyldi enda stöðugt (í meira en hálftíma, sem ég stóð þarna við) á
sama stað utan í brattri brekku í stað þess að falla áfram niður. Síðar
kom í Ijós, að þetta var enginn hraunfoss, lieldur nýmynduð gjá,
glóheit hið innra, svo að lýsti upp af. Sú gjá er suðvesturendi sprung-
unnar miklu eftir endilangri Heklu. Hún hefur oft gosið síðan,
er enn opin og nú kölluð Axlarbrekkugjá. Hraungígurinn myndað-
ist neðar í brekkunni í framhaldi af gjánni, en þó óbrotið haft á