Náttúrufræðingurinn - 1947, Blaðsíða 31

NÁTTÚRUI'RÆÐINGURINN
173
íslenzku eintökin a£ fjallakálinu eru ekki að öllu leyti lík hinum
norsku — en tegundin vex í Noregi aðeins á Mager0ya í Finn-
mörku — en hvort þau eru ólík eintökunum frá Svalbarða og Austur-
Grænlandi, er ekki fullvíst ennþá. Við erum að gera nákvæman sam-
anburð á okkar eintökum og því, sem til er af tegundinni í grasa-
söfnum á Norðurlöndum og fengizt hefur að láni liingað, og að
þeim samanburði loknum munum við birta árangur hans í öðru
riti. En til að auðvelda endurfund tegundarinnar, þegar íslenzkir
áhugamenn eiga í hlut, er hér birt mynd af norsku eintaki, teiknuðu
af Dagny Tande Lid (bls. 1G7).
Það er auðvelt að bæta svo við greiningarlykil Krossblómaættar-
innar í „íslenzkum jurtum“, að hægt verði að ákvarða ljallakálið
samkvæmt lionum. Á 150. síðu undir lið A. III. komi:
IIT. Blómin rauðleit.
a. Skálpurinn þykkur og opnast ekki ..................... Raphanus sativus.
1). Skálpurinn flatur og opnast ......................... Rraya purpurascens.
Þar að auki á að bæta við á 151. síðu undir lið B. III.:
III. Blómiu rauð eða fjólublá.
a. Öll blöðin heil.
1. Blöðin stór, egglaga; skálparnir hárlausir.......... Hesperis
2. Blöðin mjó; skálparnir loðnir....................... Braya.
b. Óbreytt.
ITtbreiðsla fjallakálsins er sýnd á meðfylgjandi korti (bls. 172), þar
sem allir fundarstaðir, sem kunnugt er um, eru merktir með punkti.
Á kortinu sést greinilega, að tegundin vex nær eingöngu í heim-
skautalöndunum. Og sameiginlegt er með öllum þeim stöðum, sem
hún hefur fundizt á, að þeir hafa annaðhvort aldrei legið undir
jöklum eða eru skammt frá fornum „núnatökkum“. í Noregi vex
hún aðeins á takmörkuðu svæði á Magcróya, og enginn er í vafa um,
að þar hefur hún lifað síðan fyrir ísöld, enda eru eintökin þaðan
orðin ólík hinum íslenzku og svalberzku ættingjum sínum. Vissu-
lega eru góð skilyrði fyrir vöxt jurtarinnar miklu víðar á Norður-
löndum en á þessari eyju, en úrval ísaldarinnar hefur verið svo
strangt, að hún hefur með öllu týnt hæfileikanum að dreifa sér um
stærri svæði. Sennilega hefur íslenzki stofninn líka orðið að láta þann