Náttúrufræðingurinn - 1948, Blaðsíða 19

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
65
Á heimleiðinni komum við aftur í lautina í Hólaskógi, 2 klst. eftir
að við fórum þaðan. Á þeim tíma hafði myndazt þar kolsýrutjörn,
sem flæddi langt upp fyrir staðinn, þar sem kindurnar höfðu drep-
izt. Mesta dýpi hennar var um 2 m og rúmmálið nál. 600 m3. Það
samsvarar því, að kolsýruútstreymið hafi verið um 80 lítrar á sek-
úndu, og er þá ótalið það kolsýruloft, sem rýkur burt.
Næsta dag, 13. júlí, bar það lielzt til tíðinda, að við Geir Ófeigsson
rœstum fram kolsýrulautina á Krikabrún. Við grófum skurð gegnum
haftið, sem lokar henni að norðvestan, og við það fékkst lítill, en
stöðugur halli út úr lautinni þar, sem hún er dýpst, og ætti því ekki
að geta myndazt þar nein uppistaða af kolsýrulofti. Skurðurinn er
um 20 m langur og víðast grunnur, en 120 cm á dýpt þar, sent
haftið er hæst. Ekkert hraungrýti varð l’yrir okkur, aðeins sendin
rnold. Við hikum verkinu á 2 klst. Þetta er lítið mannvirki, en mun
eigi fáa sína líka — framræsluskurður úr skraufþurri valllendislaut
til að veita burt kolsýru — og ef til vill hefur hann bjargað lífi
einhverrar skepnu.
Þenna dag varð ég að fara suður aftur, og nú leið svo langur tími,
að kolsýrunni var ekkert sinnt. Næfurholtsmenn gátu ekki fengið
girðingarefni til að girða dauðalágarnar. Sti girðing, sem þeir höfðu
byrjað á kringum Loddavötn, var allt of lítil. Nú var Ijóst orðið, að
jjar þurfti að girða miklu stærra svæði en vötnin sjálf. Enn hafði
ekki verið leitað að kolsýruútstreymi nema í grennd við Næfurholt,
en á þessu stigi rannsóknanna mátti búast við, að lífshættulegar
kolsýrulautir væru einnig á afréttum Landmanna og Rangvellinga
fyrir norðan, austan og sunnan Heklu. Ég átti ekki heirnan gengt til
að rannsaka þetta fyrr en 22. júlí.
Leitað að kolsýru d afréttum og örcefum
Snennna morguns 23. júlí ók Eyjólfur Ágústsson, bóndi í Hvannni
á Landi, mér í jeppa sínum inn í Skjólkyíar norðan undir Heklu.
Þaðan gekk ég — í leit að kolsýru — austur og suður fyrir öll ný
hraun (frá 1947—’48) úr Heklu og út (vestur) að Næfurholti.
Þó að margt sé enn á liuldu um uppruna kolsýrunnar í Heklu-
hraunum, var mér þegar um þessar mundir löngu orðið ljóst, að
hún hagar sér að vissu leyti mjög líkt jarðvatni: stréymir um glufur
í hraununum neðanjarðar og kemur helzt fram undir bert loft í