Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 5

HILMAR j. MALMQUIST
Kjaftagelgjur
Um lúsífer og aðra furðufiska
Djúpsjávarfiskurinn lúsífer og frændur
hans eru furðuskepnur sem búa yfir
athyglisverðum eiginleikum er gera
þeim kleift að lifa við erfiðar kring-
umstæður. Þeir halda sig á 1000-3000
m dýpi í hafinu en þar niðri ríkir eilíft
myrkur. Það er því ef til vill við hæfi að
einn þeirra fiska sem í myrkrinu búa
skuli nefndur eftir myrkrahöfðingjan-
um, hinum fallna Ijósbera og upp-
reisnarengli, Lúsífer. Það var Bjarni
Sæmundsson sem gaf fiskinum þetta
nafn og tók hann þá m.a. mið af útliti
fisksins og Ijósabúnaði á höfðinu.
yrir skömmu barst Náttúrufræði-
stofu Kópavogs frosið eintak af
kjaftagelgjunni lúsífer (Him-
antolophus groenlandicus Rein-
hardt, 1837) sem veiddist í flotvörpu út af
Reykjanesi. Fiskurinn var stoppaður upp
og innvolsinu haldið eftir til nánari
athugunar. Náttúrufræðistofan átti annan
lúsífer fyrir en ekki þótti verjandi að láta
nýja eintakið, fágætan gripinn, hirast ofan
í frystikistu eða þynnast upp í alkóhóli.
Náttúrufræðistofan býður því gestum upp
Hilmar J. Malmquist (f. 1957) lauk B.Sc.-honours-
prófi í líffræði frá Háskóla íslands 1983, cand.
scient.-prófí í vatnavistfræði frá Háskólanum í Kaup-
mannahöfn 1989 og doktorsprófi i vatnavistfræði
frá sama skóla 1992. Hilmar hefur gegnt starfi
forstöðumanns á Náttúrufræðistofu Kópavogs frá
1991.
á tvo uppstoppaða lúsífera, báða fúllvaxna
og kvenkyns (1. mynd).
Markmiðið með þessu greinarkomi er að
draga saman ýmislegt um líffræði lúsífers
og annarra kjaftagelgna, með áherslu á
1. mynd. Lúsífer. Fullvaxnar hrygnur, 42
og 45 cm á lengd. Sýningargripir í Nátt-
úrufrœðistofu Kópavogs. Ljósm. Guð-
mundur Ingólfsson.
Náttúrufræðingurinn 64 (3), bls. 167-176, 1995.
167