Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 35

samningar um útgáfu ritsins og Smith
hófst handa þar sem frá var horfið.
í april 1938 hafði hann gengið að eiga
Margaret Mary Macdonald, sem var áður
nemandi hans og síðan samstarfsmaður í
efnafræði. Hún sneri sér nú ásamt manni
sínum að fískifræðinni og tók upp frá því
virkan þátt í rannsóknum hans. Hún teikn-
aði og málaði flestar myndimar í físka-
bókina og fleiri rit sem Smith skráði siðar.
Með hjálp konu sinnar vann hann bug á
heilsuleysi sínu með heilnæmu mataræði
og mikilli útivist.
Befnafræðin kvödd
Síðla árs 1946 sagði Smith svo lausu starfí
sínu við efnafræðideild Rhodes-háskóla
í Grahamstown. Rannsóknaráð suður-
afríska ríkisins1 veitti honum rannsókna-
styrk og hann varð forstöðumaður nýstofn-
aðrar fískifræðideildar háskólans. Hann
skrifaði formanni rannsóknaráðsins og
vakti athygli hans á skúfugganum og
nauðsyn þess að hafín yrði leit að fleiri
fískum af þessu tagi. Árið 1947 skipaði
ráðið nefnd sem skipuleggja skyldi haf-
rannsóknaleiðangra er auk þess að leita að
bláfískum áttu að sinna ýmsum vísinda-
rannsóknum á lítt könnuðum hafsvæðum
við austurströndina. Smith var að sjálf-
sögðu í nefndinni.
Háleitar hugmyndir hans um útgerð á
fullkomnu rannsóknaskipi strönduðu brátt
á féleysi. Að lokum lá fátt annað eftir
nefndina en að hún lét prenta auglýsingu
með mynd af bláfíski þar sem heitið var á
þremur tungumálum - ensku, frönsku og
portúgölsku - tvennum hundrað punda
verðlaunum fyrir næstu tvo físka sem
veiddust (3. mynd). Auglýsingin var svo
send til strandsvæða og eyja, ekki aðeins
með Indlandshafsströnd Suður-Afríku
heldur líka norðar, til Mósambík og allt
norður til Madagaskars. Að vísu taldi
Smith að yfirvöld á Madagaskar hefðu að
1 South African Council for Scientific and In-
dustrial Research.
mestu eða öllu leyti látið ógert að dreifa
plagginu til almennings.
Smith kannaði líka sjálfur hafsvæði á
Indlandshafí norðan heimalands síns
vegna gerðar fískabókarinnar. Hún kom út
í júlí 1949 og upplagið, 5000 eintök, seld-
ist upp á þremur vikum svo Smith mátti
taka til við að endurskoða hana.
Næstu árin var Smith við hafrannsóknir
norður með Mósambik en enginn kann-
aðist við bláfískinn. Sjálfur var hann
þeirrar skoðunar að fiskinn væri að fínna á
grunnsævi í hitabeltinu við austurströnd
Afríku. Aðrir fræðimenn töldu að hann
lifði á miklu dýpi og hefði þess vegna ekki
náðst.
■ eric hunt kemurtil
SÖGU
í september árið 1952 voru Smith-hjónin á
hafrannsóknaskipi í Zansibar og kynntust
þar manni sem hét Eric Hunt. Hann átti
lítið skip og fékkst við verslun og físk-
veiðar við austurströnd Afríku og nálægar
eyjar. Talið barst að bláfískinum. Hunt
kvaðst hvergi hafa séð auglýsingablað
Smiths á Kómoreyjum og bauðst til að fara
með það þangað.
Kómoreyjar eru eldfjallaeyjaklasi á
Mósambíksundi, á milli norðurodda Mad-
agaskars og meginlands Afríku. Eyjarnar
eru skammt sunnan við miðbaug (á 12 til
13° s.br.). Þær eru því innan svæðisins þar
sem Smith taldi líklegt að bláfiskar lifðu.
Hann hafði hins vegar talið að auglýsingin
hefði borist þangað.
Kómoreyjar eru nú sjálfstætt lýðveldi en
voru á þeim tíma sem hér um ræðir undir
franskri stjórn. Auk þess sem Hunt tók
með sér auglýsinguna um bláfískinn til
eyjanna bauðst hann til þess að taka við
fiski sem kynni að nást þar og senda Smith
um það skeyti. Hann varaði Smith við því
að hvergi væri kælibúnaður á eyjunum og
trúlega ekki mikið um formalín heldur,
svo erfítt gæti reynst að varðveita stóran
físk í. hitabeltissvækjunni.
Hunt sigldi svo til Kómoreyja og sýndi
197