Náttúrufræðingurinn - 1995, Blaðsíða 41

Fjöldi súlu
VIÐ ÍSIAND
1989-1994
ARNÞÓR GARÐARSSON
Mœlingar á stofnstœrð eru þýðingar-
mikill þáttur í rannsóknum á vistfræði
dýrategunda og einnig við verndun
þeirra. Ein þeirra aðferða sem notaðar
hafa verið er talning af Ijósmyndum.
Þessi aðferð hentar vel þar sem um er
að ræða tiltölulega stór dýr sem hafa
mjög takmarkaða útbreiðslu á ákveðn-
um árstímum. Þetta á t.d. við um súlu
ogfleiri sjófugla.
m fjölda súlu (Sula bassana) á
UNorður-Atlantshafí og hægfara
fjölgun hennar hefur mikið
_______verið ritað (sjá t.d. Gumey
1913, Fisher og Vevers 1943-1944, Nel-
son 1978, Wanless 1987). Hérlendis hefur
lengi verið fylgst með fjölda í súlubyggð-
um (Þorsteinn Einarsson 1954, 1987, Am-
þór Garðarsson 1989). íslenskum súlu-
byggðum má skipta eftir legu í tvö svæði.
Við Suðurland eru stærstu byggðirnar og
allar gamalgrónar: Eldey úti af Reykjanesi
og fjórar úteyjar Vestmannaeyja, Súlna-
sker, Geldungur, Hellisey og Brandur. Við
Amþór Garðarsson (f. 1938) lauk B.Sc. Honours-
prófi í dýrafræði frá University of Bristol 1962 og
Ph.D.-prófi í dýrafræði frá University of Califomia í
Berkeley 1971. Hann var sérfræðingur hjá Náttúm-
fræðistofnun Islands 1962-1973 og hefur verið
prófessor í dýrafræði við Háskóla íslands frá 1974 og
hefur einkum stundað rannsóknir á vistfræði
dýrastofna. Arnþór hefur verið formaður Náttúm-
verndarráðs frá 1990. Hann var formaður Hins
íslenska náttúrufræðifélags 1972-1976 og sat í
ritnefnd Náttúrafræðingsins 1967-1994, eða í 28 ár.
Norðausturland og Austurland em þrjár
litlar og nýlegar byggðir, Rauðinúpur,
Skomvíkurbjarg og Skrúður.
I þessari grein em birtar niðurstöður
súlutalninga sem fram hafa farið eftir
1985, síðast 1994, og nokkrar leiðréttingar
á talningum 1983-85.
■aðferðir
Aðferðum hefur áður verið lýst ítarlega
(Arnþór Garðarsson 1989). Við talningar
var eingöngu beitt myndatöku úr lofti.
Myndir voru teknar með rafknúinni
myndavél, venjulega fríhendis úr 100-300
m hæð með 250 mm linsu á 70 mm (eða
6x6 cm) fílmu (sbr. 1. mynd). Myndir af
súlubyggðum ofan á Eldey, Súlnaskeri og
Geldungi vom teknar lóðrétt úr 150-600
m hæð (sbr. 2. mynd). Notuð var pósitíf
litskyggnufilma og talið beint af skyggn-
unum í víðsjá. Glæra var fest ofan á
skyggnuna og merkt jafnóðum við hverja
talda einingu með nálarstungu. í einu
tilfelli (Eldey 1994) var talið af mynd sem
varpað var upp á pappír. í fyrri talningum
vom stundum notaðar svarthvítar myndir,
en litmyndir hafa reynst mun traustari
heimild. Sú eining sem talin var er kölluð
setur og var skilgreind sem staður þar sem
stök súla eða súlupar sat og merkir nokk-
urn veginn það sama og hreiður. Súlur sem
vom augljóslega ekki á hreiðmm vom
ekki taldar.
Talið var af myndum af Vestmanna-
eyjum sem teknar vom 28.5.1989 og
Náttúrufræðingurinn 64 (3), bls. 203-208, 1995.
203