Samvinnan - 01.02.1950, Blaðsíða 2

Efnahagslegar öryggisráðstafanir
¥¥VAR VETNA um vestræn menningar-
lönd er samvinnuhreyfingin í vexti.
Þróun hennar síðan í styrjaldarlok hefur
orðið ör og mjög athyglisverð. Arsskýrslur
samvinnusambandanna sýna, að félagsmönn-
um fjölgar stöðugt, verzlun kaupfélaganna
eykst, þrátt fyrir margvíslega erfiðleika, og
samvinnustefnan grípur sífellt inn á svið
fleiri og fleiri iðnaðar- og framleiðslugreina.
Þessi þróun eftir styrjöldina sýnir glögglega,
að samvinnuhreyfingin stendur fyllilegaund-
ir nafni, þegar sagt er, að hún sé víðast hvar
orðin mjög mikilvægur þátturíefnahagskerfi
þjóðanna. Starfsemi kaupfélaganna og sam-
banda þeirra hefur aukið traust manna á
samvinnustefnunni í heild. Er það e. t. v.
ekki minnsti árangurinn, sem náðst hefur nú
hin síðari ár. Þetta aukna traust kemur fram
með ýmsum hætti. Sífellt fleiri starfsgrein-
ar og stéttir nota samvinnuskipulagið sér til
hagsbóta og öryggis. Sameinuðu þjóðirnar
vinna markvisst að efnahagslegri framför
þeirra landa, sem skemmst eru á veg kom-
in, og ætlunin er, að leysa mörg efnahags-
vandamála þessara landa á grundvelli sam-
vinnuskipulagsins. Samvinnuskipulagið hef-
ur með 100 ára starfi sannað lífsmátt sinn
og það hefur staðist próf reynslunnar. Hin
mikla aukning félagsmannatölunnar í kaup-
félögunum í flestum lýðræðislöndum, er
hvorki stríðsfyrirbæri né afleiðing dýrtíðar
og óvenjulegra tíma, heldur rökrétt af-
sprengi eðlilegrar þróunar. Þjóðirnar skilja,
í sívaxandi mæli, að hið gullna meðalhóf
samvinnuskipulagsins er líklegast til þess að
leysa þær úr viðjum arðráns gróðahyggj-
unnar og ófrelsis sósíalismans. Sífellt fleiri
líta því til samvinnuhreyfingarinnar og hug-
sjóna hennar, sem hins komandi skipulags
frjálsra manna.
OAMVINNUHREYFINGIN á íslandi er
^ engin undantekning að þessu leyti.
Félagsmannatala kaupfélaganna hefur mjög
hækkað nú hin síðari ár. Starfsemi sam-
vinnumanna í heild hefur vaxið fiskur um
hrygg og hún er fjölþættari en nokkru sinni
fyrr. Þessi þróun flytur með sér margvísleg
ný vandamál að fást við, sem leysa verður
á hagkvæman hátt. Skylda samvinnufélag-
anna er ekki lengur aðeins sú, að útvega
félagsmönnum sínum góðar vörur við eins
vægu verði og unnt er. Þessari kröfu á hend-
ur félögunum, sem raunar er undirstöðu-
krafa, er sinnt hvar vetna um landið eins
vel og dyggilega og unnt er við þær aðstæð-
ur, sem félögunum og verzlun landsmanna
í heild eru búnar. Þrátt fyrir erfiðar aðstæð-
ur og margvíslegar hindranir hafa kaup-
félögin og Sambandið ráðist í merkilegar
framkvæmdir á síðari árum. Öll bygging
samvinnunnar á Islandi nú í dag, er stærri
og flóknari en hún var fyrir áratug eða svo.
Fyrsta krafan, sem gera verður til samvinnu-
hreyfingarinnar nú, er sú, að þeir landvinn-
ingar, sem fallið hafa henni í skaut á sviði
verzlunar og framleiðslu á undanförnum ár-
um, verði treystir og varðir fyrir ésókn
fjármálaglundroða og óvissu í efnahagsmál-
um, sem nú biða við dyr landsmanna.
Ávinningur þjóðarinnar af aukinni starfsemi
samvinnufélaganna má ekki glatast henni
aftur í umróti tímanna, heldur verða til þess
eða létta lífsbaráttuna og auka afkomuör-
yggið, þegar þess er mest þörf. En jafnframt
því sem samvinnumenn gera kröfu til kaup-
félaganna um gætilega og skynsamlega fjár-
málastjórn og hagkvæman rekstur, verða
félögin að gera þá kröfu til meðlima sinna,
að þeir standi þétt saman um félög sín, sýni
það í starfi og viðhorfi, að þeir séu góðir og
traustir hlekkir og fúsir til þess að létta sam-
vinnuhreyfingunni baráttuna með því að
sýna í verki góðan og skilningsríkan félags-
anda. Ef erfiðir tímar fara í hönd, og margt
bendir til þess að svo verði, þurfa félags-
mennimir á samvinnuhreyfingunni að halda
til þess að gera hverja krónu verðmeiri í
hendi sér og létta lífsbaráttuna á ýmsum
sviðum, en félögin þarfnast þá einnig stuðn-
ings og velvilja allra félagsmannanna. Með
slíkri samvinnu má gera stórvirki.
7VTORSKA samvinnuhreyfingin hefur nú
’ tekið upp baráttu til þess að opna augu
almennings fyrir nauðsyn þess, að fjárhagur
kaupfélaganna sé traustur og fjármálastjórn
þeirra skynsamleg. Jafnframt er unnið að
því að auka hæfni og afköst fyrirtækja sam-
vinnumanna, gera rekstur þeirra ódýrari og
hagkvæmari, og yfirfara allt skipulagið, eins
og góður vélamaður dýrmæta vél, til þess að
tryggja að hvergi sé hætta á feyru eða
stöðvun. Norðmenn gera þetta nú vegna
þess, að þeir telja augljóst, að peningaflóð
hins fyrsta eftirstríðstímabils sé að fjara út
og erfiðir tímar fari í hönd. Þeir gera þá
meginkröfu til samvinnuhreyfingarinnar nú,
að hún búi sig sem bezt undir að mæta þess-
um erfiðu tímum og geri skynsamlegar varn-
arráðstafanir í tíma. Norska samvinnusam-
bandið hvetur meðlimi sína til sparsemi og
hófsemi, og bendir á mikilvægi þess, að
félagsmennirnir geymi sparifé sitt hjá kaup-
félögunum. Skora forráðamenn sambandsins
á hverja fjölskyldu, sem telzt til kaupfélag-
anna, að leggja a .m. k. 100 krónur inn hjá
félagi sínu og veita því þannig aðgang að
hagkvæmu láni til þess að tryggja starfsem-
ina. Þessar varúðarráðstafanir Norðmanna
eru mjög athyglisverðar. Islenzka þjóðin býr
sig nú til þess að hverfa frá eyðslusemi
stríðsáranna og til hófsamlegri fjármála-
stefnu almennt. Peningaflóðið er að fjara út.
Virðingin fyrir spöruðum eyri á eftir að
vaxa og þarf að vaxa. Hin yfirlætislausa
starfsemi samvinnumanna um land allt til
þess að gera meira úr hverri krónu í hendi
neytandans og framleiðandans, á áreiðan-
lega eftir að njóta aukins skilnings og vel-
vildar með þjóðinni. En þeir, sem þegar sjá
og skilja, hversu þýðingarmikið hlutverk
samvinnufél. hafa með höndum fyrir þjóðar-
búskapinn í heild, eiga að leggjast á eitt með
forráðamönnum samtakanna, að styrkja þau
og verja gegn áföllum, er að þrengist. Varúð
í fjármálastjórn og vilji til þess að spara eru
mikilvægustu þættir þess starfs. Hagsmun-
um neytenda og framleiðenda er bezt borgið,
ef samvinnuhreyfingin í heild, stenzt hverja
þá efnahagslegu raun, sem framundan kann
að vera. Þegar élið er gengið yfir, verður
tekið til þar sem frá var horfið og sókninni
haldið áfram. Þannig mun, er til lengdar læt-
ur, skila bezt áfram í áttina til fyrirheitna
landsins.
SAMVINNAN
Ekki hefur reynzt unnt að flytja Sam-
vinnuna til Reykjavíkur að sinni, eins og
boðað var í síðasta hefti fyrra árg. Er útgáf-
unni því haldið áfram á Akureyri fyrst um
sinn. Reynt verður að hraða útgáfu næstu
hefta eftir föngum.
SAMVINNAN
Útgefandi:
Samband íslenzkra
samvinnufélaga
Ritstjóri:
Haukur Snorrason
Afgreiðsla:
Hafnarstræti 87,
Akureyri Sími 166
Prentverk
Odds Björnssonar
Kemur út einu
sinni í mánuði
\rgangurinn kostar
kr. 15.00
44. árg. I—2. hefti
Jan.-Febr.
1950
2