Samvinnan - 01.02.1950, Blaðsíða 30

þetta; við verðum að taka ákvörðun, allir
sem einn,“ sagði Eiður Alfonsson. „Við
greiðum atkvæði! Þeir, sem eru með því að
stræka á uppskipunina í nótt, rétti upp
hönd!“
Atján hendur á lofti!
„Þeir, sem eru á móti!“
Ein hönd — hönd Asmundar bryggju-
varðar.
Það er samþykkt með yfirgnæfandi meiri
hluta, að vinna ekki í nótt, úrskurðaði Eiður
Alfonsson hróðugur, og flokkurinn þokaði
sér aftur niður bryggjuna að skipshliðinni.
„Það verður ekkert unnið!“ hrópaði Eiður
upp til skipstjórans og Dósóþeusar Jónas-
sonar, en þeir stóðu enn úti undir brúar-
vængnum. „Það var samþykkt með öllum
greiddum atkvæðum gegn einu, að vinna
ekki í nótt — svo-i, svo þetta er útrætt
mál!“
„Þá verður ekki heldur dansað, og það
þýðir ekki framar að fara fram á það, að fá
fiskhúsið hjá mér fyrir samkomur," sagði
Dósóþeus Jónasson með þjósti. Síðan gekk
hann og skipstjórinn inn í stjórnklefann, og
þeir voru báðir þungbrýnir og rauðir í and-
liti.
Nú komst hreyfing á fólkið á bryggjunni.
Flestir farþegarnir gengu um borð og stungu
sér undir þiljur, en Eyrarfólk gekk aftur
upp í þorpið.
T/ VENFÓLKIÐ á Grafareyri gekk álútt og
-*-*■ ósköp hnípið. Nú var enginn léttleiki
eða fjaðurmagn í göngulaginu. Konurnar
vöfruðu ógn þreytulegar og mæddar, en
ungu stúlkurnar skálmuðu upp bryggjuna og
vingsuðu handleggjunum ólundarlega, og
svipur þeirra var fýldur, líkt og þær væru
að koma frá skrifstofunni hjá Dósóþeusi
Jónassyni og hefðu verið sviknar um kaupið
sitt fyrir síðustu vikuna á reitnum.
Karlmennirnir voru aftur á móti miklu
borubrattari. Þeir gengu í þyrpingu og voru
háværir. Þarna höfðu þeir sýnt þeim, herr-
unum, að þeir voru sjálfstæðismenn, sem
létu ekki kúga sig, en fóru sínar eigin götur.
Hópurinn hélt beint upp í fiskhúsið hans
Dósóþeusar, og Eiður Alfonsson í farar-
broddi. Hann hafði fengið lykilinn að hús-
inu fyrr um daginn og gekk inn í það, eins
og þetta væri hans eign.
Og nú létu mennirnir hendur standa fram
úr ermum öðru sinni á þessum degi. En það,
sem nú var aðhafst, var fyrst og fremst, að
rífa upp alla bekkina við fiskstaflann; pall-
inn, þar sem Eiður Alfonsson hafði ætlað
að halda setningarræðuna — og þar sem
Þorbjörn spilari hafði átt að þenja harmón-
íkuna. Síðan byltu þeir saltfiskspökkunum
aftur út á gólfið, böðluðu þeim, eins og óðir
menn, út um allt — og að síðustu skreið Eið-
30
ur Alfonsson upp á fiskstaflann fyrir miðj-
um gafli og reif fánaslitruna niður.
Þegar þessu var lokið, fengu allir sér væn-
an sopa, og það fór notaleg velsældarkennd
um kroppinn og menn urðu svo ljómandi á-
nægðir með sjálfa sig. Það urðu fleiri en
Bjössi í Klettakoti og Jóakim á Stapa, sem
fannst, að þeir geta boðið öllum heiminum
byrginn; — það er að segja kerlingunum sín-
um, og Dósóþeusi Jónassyni, útgerðarmanni,
því þetta voru aðalmáttarvöldin í heimi
þeirra Eyrarmanna — og þeir, sem höfðu
bein í nefinu við þessa tvo aðila, voru ekki
álitnir neinir veifiskatar.
TjAÐ voru svo sem heldur ekki neinar
* heimóttir, sem gengu frá fiskhúsinu þetta
kvöld, stefndu niður að nýja strandferða-
skipinu, óðu um borð, börðu upp á hjá siálf-
um skipstjóranum og gengu rakleitt inn
þangað, sem hann og Dósóþeus Jónasson
sátu í ró og næði að drykkju og ræddu
vandamál mannlífsins. En forystumaður
þessarar innrásarsveitar var enginn annar en
Eiður Alfonsson. Hann hélt á fánaslitru út-
gerðarmannsins í annarri hendi; í hinni á
lyklinum að fiskhúsinu. Og þarna stóð hann
fyrir herrunum, teinréttur og háleitur eins
og herforingi. Síðan skellti hann lyklinum á
borðið fyrir framan Dósóþeus, og fánanum
rétt fleygði hann á kné honum — og því
næst mælti hann hátt og snjallt:
„Hafðu þökk og heiður fyrir eðallyndið,
Dósóþeus Jónasson! Vonandi verðum við
Eyrarmenn einhvern tíma færir um að-i, að
launa þér gæzkuna!“
Með þessum orðum sneri Eiður Alfons-
son sér snögglega við og snaraðist út, og það
skríkti og kumraði glaðklakkalega í fylgdar-
mönnum hans. Þarna höfðu þeir þó einu
sinni sýnt Dósóþeusi fulla einurð.
Þá var því lokið. Hitt var svo eftir, að
sanna húsbóndavaldið, þegar heim kæmi.
Það mundi víst ekki verða hýr á þeim
brúnin núna, kvinnunum, eftir að búið var
að hafa af þeim dansleikinn. Og raunar
höfðu það verið þeir, sem komu í veg fyrir
að úr honum yrði.
Þeir drógu það svona við sig, karlmenn-
irnir á Grafareyri, að fara heim, en tylltu
sér niður í brekku út með sjónum og fengu
sér ofurlitla styrkingu til viðbótar.
Þarna sátu þeir langt fram á nótt og
stöppuðu stálinu hver í annan. . . . Já, já, ef
þær færu nokkurn hlut að derra sig og gera
sig gildandi, þá var þeim að mæta — öllum
sem einum og öllum fyrir einn!
Þetta var svo útrætt mál — og samþykkt-
in gerð í einu hljóði. Síðan föðmuðust þeir
og kysstust, Eyrarmenn, og hétu hver öðrum
ævarandi tryggðum og stuðningi í barátt-
unni fyrir frelsinu.
Nú hugsaði enginn út í það, að einn síns
liðs myndi hver þeirra, þegar hann vaknaði
að morgni.
En sólin var nú heldur ekki einu sinni far-
in að sýna sig — morgundagurinn ennþá
óraveg í burtu.
í STUTTU MÁLI
TÍMARIT Alþjóðasambands samvinnu-
manna, „Review of International Cooperat-
ion“, flutti nú í janúar grein um samvinnu-
hreyfinguna á Islandi eftir Hannes Jónsson
félagsfræðing. Er þar í stuttu máli gerð
grein fyrir sögu kaupfélaganna og Sam-
bandsins og þróuninni í íslenzkum samvinnu-
málum til þessa dags. Greininni fylgja
nokkrar góðar ljósmyndir.
Svissneska Samvirmusambandið (V. S.
K.) átti 60 ára starfsafmæli um sl. áramót.
I árskýrslu um afkomuna á sl. ári, er greint
frá því m. a. að í sambandinu séu nú 567
kaupfélög. Svissneska samvinnuhreyfingin
er nú orðin mjög öflug og hún er í öruggum
vexti.
Brezki samvinnumannaflokkurirm og Verka-
mannaflokkurinn höfðu samvinnu sín í milli
í kosningunum, sem háðar voru í Bretlandi
23. febrúar sl. Fyrir kosningarnar hafði
ágreiningur milli samvinnumanna og jafnað-
armanna verið jafnaður. Var einkum deilt
um fyrirætlanir jafnaðarmanna að þjóðnýta
vátryggingastarfsemina í landinu. Hurfu
jafnaðarmenn frá þeirri fyrirætlan og hafa
ákveðið að beita sér fyrir því að koma á
samvinnutryggingakerfi í staðinn. Málgögn
samvinnumanna studdu frambjóðendur jafn-
aðarmanna og samvinnumanna hvar vetna í
kosningunum. Eins og kunnugt er sigruðu
jafnaðarmenn og samvinnumenn í kosning-
unum, en meirihluti þeirra á þingi varð að-
eins lítill.
Forustumaður brezka samvinnuflokksins,
A. V. Alexander, landvamarráðherra, var
aðlaður um sl. áramót og tók sæti í efri deild
þingsins. Alexander hóf starfsferil sinn sem
sendisveinn hjá kaupfélaginu í Weston-
super-Mare, þar sem faðir hans var jám-
smiður. Hann var fyrst kosinn á þing árið
1922 af hálfu Samvinnuflokksins og hefur
verið fulltrúi hans síðan. Hann gegndi fyrst
ráðherrastörfum í fyrstu Verkamannaflokks-
stjóminni árin 1931—1935, á stríðsárunum
síðari var hann flotamálaráðherra og land-
varnarráðherra Verkamannaflokksstjórnar
eftir kosningasigurinn 1945. Gegnir hann því
embætti áfram.
Dönsku samvirmufélöéin efna til ódýrra
orlofsferða fyrir samvinnumenn til ýmsra
landa í Evrópu nú í sumar. Er gert ráð fyrir
að 300 manna hópar heimsæki Holland og
Belgíu, Suður-Frakkland, Ítalíu, Tyrol, Nor-
eg, Svíþjóð o. fl. lönd og staði.