Samvinnan - 01.02.1950, Blaðsíða 27

fólki gjarnára að líta á barnið sem
„sjálfsagðan hlut“, ánægjan yfir til-
veru þess er heilbrigð og óttalaus.
Þegar aðeins er eitt barn í fjöl-
skyldu, eða kannske tvö, er oft litið
á barnið sem sérstakt og merkilegt
fyrirbrigði, komu þess er beðið í
mikilli eftirvæntingu, þ'að er- fætt
’.tta og meðhöndlað eins og brot-
hættasta postulín. Þegár mörg börn
eru að staðaldri sánian, hafa þau
'yngstu' tækifæri til þess að læra það,
sem fram fer, af þeim eldri, kynnast
leikjum þeirra, orðaforða og getu.
Leiksystkinin eru þá bæði eldri og
yngri en viðkomandi'bíirn. í bæjun-
urn virðist sækja í það fgr, að leik-
systkini veljast sanran í sáma aldurs-
flokki. Uppeldisfraeðingur þessi seg-
ist hafa komizt á snoðir um, að nræð-
ur í bæjum noti leikgrindur fyrir
börir sín lengur en mæður í sveit, og
rekur þetta til óttans við það, að
barnið skemmi fínu lrúsgögnin eða
brjóti fallegu leirmunina. En með
þessu eru börnin rænd tækifæri til
þess að þjálfa hæfileika sína og læra
af umhverfinu.
Fjölskyldulrf fullorðna fólksins
tekur meira tilíit til barnanna í
sveit en í kaupstað, segir hann.
„Kaupstaðabörnin þekkja síður
tækifærið til þess að sitja á hné full-
orðna fólksins og láta hossa sér þar,
nreðan það ræðir saman. Þetta getur
stafað af því, að r augum kaupstaða-
búa er fátt mikilsverðara en að fá að
vera út af fyrir sig og algerlega sjálf-
stæður, en það getur líka stafað af
þ\ í, að kaupstaðabúinn lrefur meiri
ást á brotinu í buxunum sínum en
sveitamaðurinn. Og hvort senr lreld-
ur er, þá tapar barnið þarna tæki-
færunr til félagsskapar og hlýju, sem
er því nauðsynlegt."
FORELDRUM í BÆ er gjarnt að
fylgjast nreð þroska barna sinna
af liálf óttasleginni nærgætni, senr
óalgeng er í sveit. Fylgst er ná-
kvænrlega með hverri framför og
hverju þroskastigi og þá gjarnan
flett upp í einhverri uppeldishand-
bók til þess að ganga úr skugga rrm
að allt sé eins og stendur þar. En
þegar loksins er búið að kenna
barninu að sitja uppi,.standa,ganga,
tala og yfirleitt opna augu þess fyrir
umhverfinu, er hæfileikum þeim,
sem það hefur ræktað með sér, við
svo nrikið lof, mætt nreð taknrörk-
unum, boðunr og bönnunr, sem
nauðsynlegt þykir vegna þess hve
svigrúm til leikja og athafna er lítið
í íbúð venjulegrar kaupstaðarfjöl-
skyldu. „Sveitabörnin vaxa oft upp
— vaxa bara — eins og lömbin á vor-
in eða grösin á túninu. Vöxtur er
hreyfing, senr iðar og keppist við,
og nærri liggur að fólk, sem um-
gengst vöxt og gróður skilji eðli
lrans af eðlisávísun, og þessu fólki
finnst eðlilegt að hugsa senr svo:
„Gefum honum tíma! Þá lagast allt
af sjálfu sér.“ Þessi bjartsýni e. vita-
skuld stundum ábyrg fyrir því, að
börnunr er ekki sinnt nægilega, en
hún forðar líka erfiðleikum og lrætt-
um, senr eru samfara því, er for-
eldrar eru sífellt liræddir um börn
sín og á eilífum verði gegn ínrynd-
uðum liættum.
Líf dýranna, frá upphafi til enda,
vöxtur jurtanna, fæðing og dauði,
mismunur kynjanna o. s. frv., er allt
hluti af eðlilegri reynslu sveita-
bamsins, allt frá því að það getur
gengið hjálparlaust. Boð og bönn
fullorðinna verðá eðlilegii í þessu
umhverfi, með því að þau innilralda
ekki endilega ,,kurteisi“ eða það að
vera ,,góður“, heldur eru nriklu
fremur sprottin af nauðsyn. Sveita-
barnið veit, af eigin reynslu, að vel-
ferð kattarins, hvolpsins eða lieinr-
alningsins, sem það á, er ábyrgðar-
hluti þess sjálfs. Kaupstaðarbarnið
skilur síður eðli boða og banna
heima fyrir. Það heyrir svo oft: „Má
ekki“. „Þetta máttu ekki snerta“.
„Láttu bækurnar hans pabba vera“,
eða: „Þú mátt ekki fara í skúffuna
hennar nrömmu".
ÞAÐ ER skemmtilegt að íhuga,
að margt af því, sem nú er rit-
að um barnauppeldi og barnameð-
ferð, hnígur í þá átt, að endurvekja
virðinguna fyrir hinum stóru, gam-
(Framhald d bls. 28)

SVIPIR SAMTÍÐARMAinNA.
(Framhald af 1 k. 21)
innan frá, heldur leit á pað sem skyldu sína
að undirbúa það, sem koma mundi, er naz-
ismanum hefði verið steypt af stóli fyrir ut-
anaðkomandi áhrif. Þannig var það, að árið
1945, er naerri því hver Þjóðverji var enn
sem daufdumbur eftir atburði síðustu mán-
aðanna, og alla eyðilegginguna, sem Hitler
hafði leitt yfir þjóðina, var Heuss meðal
hinna fyrstu, sem kom fram á sjónarsviðið
með þaulhugsað prógram. „Við eigum eftir
að byggja upp hinn móralska grundvöll okk-
ar,“ sagði hann, og þetta var aðaltriðið í boð-
skap hans til landsmanna sinna, sem margir
hverjir sáu jörðina klofna undir fótum sér.
rteuss og nokkrir nánir samstarfsmenn hans
endurvöktu Frjálslynda flokkinn sumarið
1945. Litlu seinna varð hann menntamála-
ráðherra í Wurtemburg.
¥jAÐ VAR MAÐUR við aldur, sem steig
fram úr gerningaþokunni 1945, en jafn-
framt maður, sem hafði álit og hæfileika til
mannaforráða. Hann var enn læknir og
sáttasemjari fremur en ofsamaður eða sak-
sóknari, en jafnframt haldinn nærri spá-
mannlegri sannfæringu um það, að ekkert
gæti bjargað þjóð hans nema algjör, andleg
endurfæðing, heilhuga þjónusta við hug-
sjónir sjálfstjómar, umburðarlyndis og húm-
anisma — hugsjónir, sem þjóðin hafði ýtt
til hliðar, ekki aðeins á tólf ára valdatíma-
bili Hitlers, heldur í heila öld. Margir Þjóð-
verjar hafa orðið fyrir þeirri lífsreynslu, að
Hitlerstímabilið hefur veikt trú þeirra á
krafti frjálshyggjunnar og húmanismans. En
fyrir Heuss varð þessi reynsla aftur á móti
til þess, að hugsjónir fengu framrás í athöfn-
um. Hann átti sinn þátt í því að skapa Bonn-
stjórnarskrána, sem er enn frjálslegri en
stjórnarskrá gamla Weimarlýðveldisins, og
er fyrsta stjórnarskrá veraldar, sem gerir ráð
fyrir þeim möguleika, að sjálfstæði ríkisins
verði að nokkru leyti framselt alþjóðlegri
stjórn, ef nokkurn tíman opnast sá mögu-
leiki til allsherjarfriðar. Og á sl. ári var hann
valinn forseti hins nýja ríkis, til fimm ára,
þá 65 ára gamall.
T FYRSTA sinn er aðalfulltrúi Þjóðverja
út á við heitur lýðræðissinni, mjög val
menntaður húmanisti og frjálshyggjumaður,
sem þorir að kannast við sannfæringu sína.
Mun þjóðin sjá í þessum manni fulltrúa hins
nýja Þýzkalands, og gera hans málstað að
sinum málstað? Eða mun hún í leyndum
afneita honum og biða þess, að nýr spámað-
ur rísi upp og boði járn og eld og blóð — að
nýr „foringi“ taki við, þar sem Hitler lét
staðar numið? Úrslit þessa harmsögulega
leiks eru fólgin í forsetatign Theodors Heuss
og öll veröldin bíður úrslitanna með mikilli
og réttmætri eftirvæntingu.
27