Samvinnan - 01.05.1950, Blaðsíða 13

Verzlunarhús Kaupfélags ísfirðinga, byggt á árunum 1930—1931.
að senda fólki heim vörur, en seinna
þótti heppilegra að sameina verzlun-
ina á einn stað og flytja heldur dag-
legar matvörur til viðskiptamanna í
fjarlægari hluta bæjarins.
Undir eigið þak.
Strax á árinu 1929 þótti sýnt, að
húsakynnin í Hafnarstræti 1 væru að
verða of lítil. Einkum var geymslu-
liúsnæði að verða ófullnægjandi. Var
þá hafinn undirbúningur að byggingu
eigin verzlunarhúss fyrir kaupfélagið.
Félagið fékk byggingarlóð á bezta
stað í bænum, á horni Austurvegar og
Hafnarstrætis, beint á móti bæjar-
bryggjunni.
Vorið 1930 var byrjað á bygging-
unni, sem er 300 fermetrar að grunn-
fleti, þrjár hæðir og kjallari. Er það
mesta verzlunarhús, sem byggt liefir
verið á Vesturlandi fram til þessa, veg-
legt hús og vandað í hvívetna.
Flutti kaupfélagið aðalverzlun sína
úr Hafnarstræti 1 í nýja húsið í desern-
bermánuði 1931 og batnaði aðstaða
félagsins stórum við þá breytingu.
Numið land í Norðursýslunni.
Frarn að þessum tíma hafði kaup-
félagið nálega eingöngu liaft innan-
bæjarviðskipti við íbúa ísafjarðar-
kaupstaðar, en upp úr þessu tók það
mjög að breytast.
Einstakir menn í Norðurhreppum
Norður-ísafjarðarsýslu tóku nú að
beina viðskiptum sínum til kaupfé-
lagsins, og á árinu 1934 tók félagið að
sér að annast mjólkursölu fyrir bænd-
ur í Nauteyrarhreppi. Spruttu brátt
af þessu margvísleg viðskipti við bænd-
ur, og hafa þau margfaldazt á seinni
árurn. Vegna mjólkursölunnar reisti
félagið svo mjólkurstöð árið 1937, og
var hún stækkuð meira en um helm-
ing á síðastliðnu ári.
Á árinu 1936 keypti félagið slátur-
hús, sem til var á Arngerðareyri og
byggði auk þess sláturhús í Vatnsfirði.
Þótti bændum að þessu hið mesta
hagræði. Enn er þess að geta, að vegna
sláturfjárviðskipta úr öðrum hrepp-
um sýslunnar, reisti kaupfélagið stórt
sláturhús á ísafirði.
Festust nú vel og færðust í aukana
viðskiptin við bændur í Norður-ísa-
fjarðarsýslu á næstu árunum hér á
eftir.
Á árinu 1936 varð líka mikil breyt-
ing á starfi félagsins í bænum. Um vet-
urinn tók félagið fiskverkunarstöð í
Neðstakaupstað á leigu og tók jafn-
framt að sér verkun á afla samvinnu-
félagsbátanna, auk þess sem það verk-
aði fisk fyrir ýmsa aðra. Þar með var
kaupfélagið orðið einn stærsti atvinnu-
rekandinn í bænum, en fram að þess-
um tíma hafði það nálega eingöngu
sinnt vörusölunni og lítil afskipti haft
af atvinnumálum bæjarbúa.
Vefnaðarvara og byggingarefni.
Á árinu 1937 kom félagið sér upp
vísi að vefnaðarvöruverzlun, sem tók
örum vexti á stríðsárunum, en vegna
vöruskorts á seinni árum, hefir félag-
inu reynzt ófært með öllu að bæta úr
brýnustu þörfum félagsmanna sinna,
enda hafa víst öll kaupfélög sömu sög-
una að segja, sérstaklega að því er
snertir útvegun álnavöru.
Það var einnig til nýlundu árið
1937, að kaupfélagið keypti þá Timb-
urverzlun Guðna M. Bjarnasonar og
hefir nú meirihluta byggingarvöru-
verzlunarinnar í bæ og sýslu í sínum
höndum.
Edinborgarkaup og kolaverzlun.
Á árinu 1938 keypti félagið svokall-
aðar Edinborgareignir og þar með
bryggju, vörugeymsluhús, íbúðarhús
og allvíðlendar lóðir á góðum stað í
bænum. — Auk sláturhússins, sem áð-
ur er nefnt, kom félagið sér upp litlu
frystihúsi á Edinborgareigninni. Jafn-
framt þessu keypti kaupfélagið Kola-
verzlun Ólafs Kárasonar og árið eftir
einnig kolaverzlun iðnaðarmanna og
fékk þannig á hendina um það bil
helming kolaverzlunarinnar í bænum.
— Með kaupum kolaverzlunar J. S.
Edwald á árinu 1947 tók félagið svo
að sér alla kolaverzlunina í bænum og
að mestu leyti í sýslunni, og hefur svo
verið síðan.
Afskipti af atvinnumálum.
Á árinu 1938 stofnuðu jafnaðar-
menn á ísafirði hlutafélagið „Njörð“,
sem þá þegar lét byggja 6 landróðra-
báta og síðar kaupa frá Svíþjóð tvo
80 tonna vélbáta. Kaupfélagið gerðist
þegar stærsti hluthafi félagsins og
leigði því uppsátur á Edinborgareign-
inni. — Með sama hætti hefur kaupfé-
lagið síðar lagt frarn nokkurt hlutafé
í útgerðarfélög, sem verkamenn og
sjómenn hafa stofnað til í Súðavík,
Hnífsdal og Bolungavík. Hefur félagið
með þessu móti gert sitt til að styrkja
atvinnulífið á félagssvæðinu, án þess
þó að stofna sér í verulega áhættu í
sambandi við það.
Deildaskipting félagsins.
Á árunum 1939 og 1940 var lögum
og skipulagi félagsins breytt. Því var
skipt í deildir í bæ og sýslu, og urðu
nú aðalfundir félagsins fulltrúafundir.
13