Samvinnan - 01.12.1950, Blaðsíða 20

Fiskmarkaðurinn í auðugasta landi heims
Eftir Valgarð J. Ólafsson
F’ISKVEIÐAR og fiskverkun er
meðal elztu atvinnugreina Banda-
ríkjanna. Sólþurrkaður saltfiskur var
fyrsta útflutningsvara þeirra, og þá
til Englands. Síðan á dögurn land-
nemanna hefur fiskvinnslan aukizt
jafnt og þétt, fyrst jafnhliða fólks-
fjölguninni á ströndunum, og síðan,
í kjölfar betri verkunaraðferða og
bættra flutningaskilyrða, til fólks þess,
sem inni í landinu býr. Nú stunda um
70000 bátar og skip veiðar frá banda-
rískum verstöðvum, og landburður
af alls konar fiski er um 2—2.5 millj-
ónir smálesta á ári hverju. Af þessu
magni fer um það bil helmingur í
verksmiðjur, þar sem úr því er unn-
ið mjöl, lýsi og ýmiss konar dýra-
fæða. Hinn helmingurinn fer til
manneldis í einhverri mynd. Fisk-
neyzla er þó ekki mikil á mann, og
milljónir manna sjá aldrei fisk. Banda-
ríkjamenn veiða langmest sjálfir af
fiskinum, sem þar er neytt, eins og
ljóslega kemur fram í eftirfarandi
töflu:
Ár Neyzla nýrra og írystra bolfiskflaka smál. Innflutn- ingur frystra bolfiskflaka smál. Hlutdeild íslands í innflutn- ingnum
1944 390.000 20.000 3%
1945 490.000 23.000 9%
1946 430.000 16.000 13%
1947 430.000 24.000 8%
1948 450.000 22.000 H%
Árið 1950 verður hlutdeild íslands
í fiskinnflutningnum til Bandaríkj-
anna miklu meiri en hún hefur áður
verið. Höfuð orsökin til þess er sú,
að gengi íslenzku krónunnar liefur
lækkað miklu meira gagnvart dollar
heldur en gagnvart sterlingspundi og
öðrum Evrópugjaldeyri. IJað, sem
flutt var út af fiski til Bandaríkjanna
árin 1947—1949, var flutt þangað í
skjóli fiskábyrgðar ríkisins.
Meðaltal innflutnings af frosnum,
hvítum bolfiskflökum til Bandaríkj-
anna á árunum 1945—1949 var álíka
mikið og meðaltals framleiðsla okkar
var af bolfiskflökum á sama tíma.
Þetta lætur næsta undarlega í eyrum,
en svona er það nú sarnt. Enda þótt
heildar fiskneyzla Bandaríkjanna sé
gífurlega mikil, hefðum við íslend-
ingar einir getað fullnægt innflutn-
ingnum, að magni til, á undanförnum
árum. Hingað til höfurn við orðið að
keppa á markaðinum við Kanada-
menn og Nýfundnalandsmenn um
þennan taknrarkaða innflutning, og
nú liafa Norðmenn, Danir og jafn-
vel Englendingar bætzt í hóp keppi-
nautanna.
Freðfiskframleiðsla Kanadamanna
og Nýfundnalandsmanna er öll miðuð
við þarfir og kröfur neytenda í Banda-
ríkjunum. Vegna þess hve Kanada og
Nýfundnaland liggja nálægt markað-
inum, en langt frá öllum öðrum fisk-
kaupalöndum, verður að gera ráð fyr-
ir því, að þeirra fiskur verði undir öll
um kringumstæðum fluttur til Banda-
ríkjanna, en okkar fiskur og fiskur
frá öðrum Evrópuríkjum komi í við-
bót við þeirra fisk á markaðinn, en
ekki í staðinn fyrir hann.
Að þessum upplýsingum fengnum,
vaknar að sjálfsögðu sú spurning,
hvort nokkur von sé til þess, að við
getum nokkurn tíma unnið veruleg-
an markað fyrir lnaðfrystan fisk í
Bandaríkjunum. Þessari spurningu
er auðvitað engan veginn auðsvarað.
/ fyrsta lagi verður ekkert sagt með
vissu um það, hver fiskneyzla Banda-
ríkjamanna verður á næstu árum.
/ öðru lagi er erfitt að sjá nokkuð fyr-
ir um fiskframleiðslu Bandaríkjanna
og keppinauta okkar um innflutning-
inn. Og i priðja lagi verður svarið
háð því, hvernig atvinnu-, fjárhags-
og gengismálum okkar sjálfra verður
háttað næstu árin, en nm það ætla
eg ekki að spá hér.
í RLEG fiskneyzla í Bandaríkjun-
um er nú unr fimm kíló á mann
og hefur ekki breytzt til muna síðustu
árin. Nú hefur verið hafin mjög víð-
tæk áróðursstarfsemi fyrir aukinni
fiskneyzlu í blöðuin, útvarpi og sjón-
varpi, og í sérstökum bæklingum og
Valgarð J. Ólafsson, höfundur
þessarar greinar, hefur verið í
þjónustu útflutningsdeildar S 1 S
síðan sumarið 1948. Hann lauk
hagfræðiprófi frá Manchesterhá-
skóla vorið 1946, vann hjá Sölu-
miðstöð hraðfrystihúsanna í eitt
ár og síðan hjá Samninganefnd
utanríkisviðskipta þar til hann
réðist til Sambandsins.
Valgarð er nýkominn úr kynn-
isför til Bandaríkjanna. í ferð
sinni lagði hann m. a. áherzlu á
að afla sér upplýsinga um ástand
oa horfur um markað fyrir ís-
lenzkan freðfisk þar í landi. í
grein þeirri, sem hér birtist, gerir
Valgarð markaðshoríur okkar í
Bandaríkjunum að umtalsefni.
Á meðal hinna athyglisverðu
upplýsinga Valgarðs eru þær,
að meðalinnflutningsmagn af
frosnum fiski til Bandaríkjanna
árin 1945—1949 var álíka mikið
og meðalframleiðsla okkar Is-
lendinga af _ þessari vöruteg-
und á sama tíma og líkindi eru
til þess, að fiskneyzlan aukist
mikið í Bandaríkjunum á næst-
unni, en veiði þeirra á sumum
fisktegundum, svo sem ýsu, karfa
og steinbít, sem við getum flutt
þangað, dragist saman. Hins veg-
ar telur hann sennilegt, að við
getum ekki orðið samkeppnisfær-
ir á þorskmarkaðinum í Banda-
ríkjunum.
matreiðslubókum, sem dreift er ó-
keypis. Það eru einkum tvær stofn-
anir, sem að þessum áróðri standa,
,,fiskifélagið“ (,,The Fishery Coun-
cil“), sem eru samtök útgerðarmanna,
kaupmanna og fiskflutningamanna,
og „Fish and Wildlife Service", sem
er deild úr innanríkisráðuneytinu.
Þessar tvær stofnanir vinna að auk-
20