Samvinnan - 01.12.1950, Qupperneq 21

mni fiskneyzlu almennt eftir öllum
leiðum og með öllum ráðum, sem til-
tæk eru. Þær berjast á móti útbreidd-
um lileypidómum um það að sjávar-
fzeða sé skaðleg; þær kenna fólki að
matreiða sjómat og að meta hollustu
hans; kynna neytendum hinar fjöl-
mörgu fisktegundir, sem úr sjónum
fást, og hvar og hvenær þær veiðast;
og brýna fyrir fólki að fiskur er ódýr
matur, þegar tillit er tekið til nær-
ingargildis. Auk þessarar herferðar
fýrir aukinni fiskneyzlu almennt, aug-
lýsa ýmis stór fiskdreifingar-fyrirtæki
sína vöru af miklu kappi og með góð-
um árangri.
í grein, sem birtist í Fiskveiða-bók-
inni 1950 („The World Fisheries
Yearbook"), fórust höfundi orð á þessa
leið, um áhrif auglýsingastarfseminn-
ar á fiskneyzlu í Bandaríkjunum:
„Með því að halda áfram að beita
þeirri áróðursstarfsemi, sem nú er
beitt, er það ekki út í bláinn að
fullyrða, að fisk- og skelfiskneyzlan
muni halda áfram að aukast. Flversu
mikið er hægt að auka neyzluna er
ekki hægt að segja með neinni vissu,
en það er áreiðanlega hægt að gera
betur en að tvöfalda núverandi
neyzlu, sem er um 11.5 pund (ensk)
í ári.“
Ef fiskneyzlan er aukin um eitt
pund á ári á hvert mannsbarn, eykst
árlega heildarneyzla þar í landi um
það bil 70.000 smálestir, eða sem
svarar tvöföldu því magni af lirað-
ÍTystum fiski, sem við getum fram-
leitt mest í frystihúsum okkar yfir
árið. Enda þótt fiskneyzlan í Banda-
ríkjunum hafi ekki aukizt til muna
síðustu árin, er það eftirtektarvert,
að sögn kunnugra manna, að fisk-
neyzlan er ekki lengur einskorðuð við
föstu- og föstudagsmáltíðir kaþólskra
manna, heldur eru mótmælendur
einnig farnir að borða allmikið af
fiski, ekki af slæmri nauðsyn, heldur
af því, að þeim þykir fiskur góð og
hagkvæm matarkaup.
EINS og áður var getið, er fiskfram-
leiðsla Bandaríkjanna mjög mik-
il, og hefur aukizt síðustu árin. Karfa-
veiði þar í landi hefur t. d. aldrei
verið eins mikil og árið 1949, en þá
var hún um 110.000 smálestir. En
ýmislegt bendir til þess, að fiskiðn-
aður Bandaríkjanna eigi erfiðari ár
framundan, og þá helzt, að ýmis auð-
ugustu og nálægustu fiskimiðin eru
að verða til þurrðar gengin. Togar-
arnir og fiskibátarnir frá Nýja-Eng-
landi sækja æ lengra til fanga, og afl-
inn verður smærri og smærri. Fram-
leiðslukostnaðurinn vex óðfluga af
þessum ástæðum, auk þess sem verka-
laun eru mun hærri en í þeim lönd-
um, sem bezta möguleika hafa á því
að flytja út fisk til Bandaríkjanna.
Karfinn, sem frystur er í Gloucester
er svo smár, að 14—18 flök þarf í
pundið, og ýsan í Boston er litlu
stærri. Veiðarnar af þessum tveim
fiskimiðum, að minnsta kosti, hljóta
að minnka óðfluga á næstu árum.
Steinbítsveiði í vötnum fer einnig
þverrandi. Hægt er að auka fram-
leiðsluna til mikilla muna af ýmsum
öðrurn matarfiskum, en það tekur
mikinn tíma og mikla fyrirhöfn að
vinna þeim markað, í stað þeirra
fisktegunda, sem fólk er nú vant að
borða.
Hér virðist vera að skapast tæki-
færi fyrir okkur til þess að komast
inn á markaðinn í all-verulegum mæli,
ef vel er fylgt eftir, því að eftir því
sem eg veit bezt, erum við eina þjóð-
in, sem hefur aðstöðu til þess að
flytja út þessar fisktegundir, ýsu,
karfa og steinbít, svo að um muni.
Kanadamenn og Nýfundnalandsmenn
veiða lítið annað en þorsk.
Ýsan þykir beztur matur allra hvítra
bolfiska, og hefur verið komizt svo
að orði, að fólk í Bandaríkjunum
kaupi allan annan hvítan bolfisk sem
„ófullkomna eftirlíkingu“ af ýsu.
Stóra ýsan okkar (ca. 80% af ýsuafl-
anum) er sem stendur um það bil
fjórðungi verðmeiri í Bandaríkjun-
um en smáýsan, sem Boston-togararn-
ir bera að landi, og enda þótt verð-
munurinn sé að öllum jafnaði ekki
svo mikill, má af þessu marka hversu
mikið og gott verðmæti við eigum,
þar sem ýsan er.
Steinbíturinn okkar hefur verið
mjög eftirsótt vara í Bandaríkjunum
undanfarin tvö ár, eða svo, og hefur
verið keyptur í stað vatnasteinbíts,
sem var eftirsótt vara meðal blökku-
fólks í mið- og suður-ríkjunum, en
veiði af honum hefur nú mjög dreg-
izt saman. Ekki er gott að spá um
það hvort steinbítsmarkaðurinn verð-
ur varanlegur í Bandaríkjunum, frem-
ur en hann varð í Englandi, en von-
ir standa þó til þess.
K ARFINN hefur mikið verið rædd-
ur í dálkum dagblaðanna undanfarn-
ar vikur, og hefur því jafnvel verið
haldið fram að í honum höfum við
eignast mikla gullnámu. Vel má það
vera, en hér er þó margs að gæta.
Karfaflökin, sem bandarískir neytend-
ur hafa keypt og þekkja, eru mjög
smá. Okkar flök eru miklu stærri, og
hafa sumir, þeirra á meðal sá marg-
umtalaði maður Mr. Cooley, og fé-
lagar hans, látið í ljós þá skoðun, að
stærri karfinn okkar væri of stór til
þess að frysta hann á venjulegan hátt
fyrir Ameríkumarkað. Fordæmi er
ekkert til, því að svona stór karfi
hefur aldrei sést á markaðinum fyrr.
Ef til vill gefst stóri karfinn ekki eins
vel og við gerum okkur vonir um,
en úr því getur reynslan ein skorið.
Ennfremur er vert að hafa það í huga,
áður en fólki eru gefnar gyllivoilir
um uppgripatekjur af karfanum, að
það ágæta verð, sem nú fæst fyrir
karfann, á vafalaust að miklu leyti
rót sína að rekja til þriggja eða fjög-
urra mánaða verkfalls bátaflotans í
Gloucester síðastliðið sumar, en Glou-
cester er helzta karfaframleiðsluborg
í Bandaríkjunum.
Hvað er þá um þorskinn að segja?
Af honum veiðist lang mest og má
því segja að mest sé um vert að fá
gott verð fyrir hann. Þorsk veiða all-
ar þjóðir við norðanvert Atlandshaf.
Framboð af honum er því mjög mikið
og verð lágt. Þorskverðið er einnig
miklu háðara ártíðum en verð á öðr-
um fiski; það er liæst fyrri hluta vetr-
ar, meðan fiskkaupmenn eru að birgja
sig upp fyrir föstuna. Á öðrum tím-
um árs, sérstaklega frá páskum og
fram á haustið, er verðið mjög lágt,
miðað við verð á öðrum fisktegund-
um, og of lágt (eftir reynslu undan-
farinna ára) til þess að nokkur von
geti talizt til þess að við getum orð-
ið samkeppnisfærir. Við verðum því
að h'ta til annara markaða fyrir mest-
an hluta þorskaflans, í einhverri
mynd, saltaðan, frystan og ef til vill
hertan. Á það ber þó að líta, að við
höfum, að öðru jöfnu, betri aðstæð-
ur til þess að selja þorskflök í Banda-
ríkjunum en keppinautar okkar,
(Framh. á bls. 26)
21