Samvinnan - 01.12.1950, Síða 22

Svona teiknaði H. C. Andersen
MYNDIN hér til
vinstri er af
rómverskum götu-
strák, árgangur 1833.
Teiknarinn hefur
með listilegu hand-
bragði náð hinum ó-
svífna, en þó skemmti-
lega, svip á stráksa,
og maður getur látið
sér detta í hug, að þau
orð, sem eru augsýni-
lega komin fram á
varir lians, séu af
þeirri tegundinni, er
ekki er gott að setja
á prent, nema þá að-
eins fyrsta stafinn og
svo púnktalínu á eft-
ir, hæfilega langa. Þetta er ungmenni,
sem á fyrir liöndum að láta margar
ungmeyjar roðna, en gefa þeim jafn-
framt forsmekkinn að himneskri ham-
ingju og sælu.
Vel má vera að lesendur geti nú
ekki lesið allt þetta úr svip drengs-
ins, en allir ættu að geta verið sam-
mála um, að teikningin er mjög lif-
andi og vel gerð. En listamaðurinn,
sem teiknaði, var enginn annar en
H. C. A ndersen, ævintýraskáldið góða,
sem allir þekkja.
Frummyndin er geymd á H. C.
Andersen-safninu í Odense á Fjóni,
ásamt þeim öðrum myndum, sem hér
eru prentaðar. Þegar Andersen var á
ferðalögum, og hann ferðaðist mikið
um dagana, hafði hann það fyrir sið
að rissa á blað hjá sér svipmyndir úr
ferðinni, rétt eins og margir ferða-
menn nú á dögum geyma minningar
frá ókunnum stöðum með aðstoð
ljósmyndavélarinnar. Sjálfur hefur
hann lýst því í bréfi til vinkonu sinn-
ar, er hann ritaði frá Portúgal 1866,
þá orðinn roskinn maður, að hann
kitlaði jafnan í fingurna, er liann sá
eitthvað markvert, svo að hann varð
að teikna á blað. Og stundum urðu
myndirnar skemmtilegar og lýstu vel
ágætum hæfileikum listamannsins á
fleiru en einu sviði.
Andersen hafði aldrei hlotið neina
tilsögn í dráttlist og lögmál perspek-
tívsins voru honum fjarlægari en staf-
setningarreglurnar. Sumir vina hans
höfðu samt auga fyrir þessari eðlis-
gáfu hans, en þegar hann sýndi mynd-
höggvaranum Jericliau eina af mynd-
um sínum, og útskýrði um leið, að
liann væri alveg ólærður í faginu,
varð hinum ágæta myndhöggvara þetta
að orði: „Það er nú auðvelt að sjál“
Og vitaskuld hafði liann rétt fyrir sér
með því að hann skoðaði teikning-
una af sjónarhóli akademíkarans og
atvinnu-listamannsins. í dag er mynd-
listin ekki eins rígbundin við hið
klassíska form og þá var. Hún um-
vefur í dag einnig hina ólærðu lista-
menn.
Van Gogh og aðrir snillingar hafa
kennt þau sannindi, að teikning eða
málverk getur verið mikið listaverk
enda þótt formið virðist svo ófull-
komið, að það mundi aldrei standast
próf frá viðurkenndum listaskóla.
Þess vegna er það, að í dag njóta teikn-
ingar H. C. Andersen miklu meiri
viðurkenningar Jaeirra, sem til þeirra
þekkja, en samtíð hans vildi veita
þeim. Menn kunna nú að meta það,
sem í þeim býr, en þær eru einkenni-
legar, persónulegar og mjög lifandi
og skemmtilegar, og sýna mæta vel
hvernig miklir listamannshæfileikar
brjótast fram, hvernig sjálfstæð lista-
verk verða til.
Allar teikningarnar eru frá suður-
för Andersens árið 1833, er hann hlaut
styrk til Ítalíuferðar. Á þessari ferð
lærði hann mikið og þroskaðist. Síð-
ar sagði hann, að hann hefði óskað sér
að hverfa aldrei heim aftur fremur
en að koma heim án þess að vera til-
búinn að skapa sönn skáldverk. Hann
ferðaðist frá Kaupmannahöfn um
Hamborg, Kassel og Frankfurt til
Parísar. Þaðan fór hann um Júrafjöll-
in, í gegnum Rhone-dalinn, til Míl-
anó og síðan lengra suður á bóginn,
til Genúa, Písa, Flórens og loks til
Rómar, en þangað kom hann hinn
18. október 1833. Þaðan ferðaðist
hann til margra merkra staða, svo til
Capri, Pompeji og Neapel, en dvaldi
að öðru leyti í Róm til vorsins 1834,
en hélt þá heim og kom við í mörg-
um borguin. aðallega í Þýzkalandi og
Austurríki.
Á þessari ferð var hugur hans op-
inn og móttækilegur fyrir inargs kon-
ar áhrifum, eins og liann getur að-
eins verið, er menn ferðast frá föður-
garði í fyrsta sinn. Þetta má m. a.
ráða af hinum mörgu rissmyndum og
teikningum, sem hann gerði á ferð-
inni, m. a. af landslagi, götum, krám,
klaustrum, fornum rústum og graf-
steinum.
Doub-fossinn i Júrafjöllum.
XHXKXHXHXHXBXHXHXHKHXBXHXHXHXHKBX»»lKBXBXHXHXHXHXHXBXBXHXHXHXHXBKBKHXBKHXBXHXHXeXBXBXHXHXHXBX«?
Margir listamenn hafa fleiri en einn streng á boga sínum. — Svo var um hið ágæta
danska skáld H. C. Andersen. Hann teiknaði fallegar rissmyndir á ferðalögum sínum
«BXhXHXHXHXBXhXhXhXhXbXbXhXBXbXHXH#XhXHXBXHXbXhXhXhXbXhXHXhXHXbXhXbXhXBXHXhXhXhXbXHXHXhXhXHXHXi
22