Samvinnan - 01.12.1957, Page 19

ekki — nema þá sem eins af ýmsum
þáttum, afar flóknum, í afskaplegri van-
líðan.
Húsfreyja reyndi að vanda að þagga
niður í krakkagreyunum, bað þau vera
góð börn og láta ekki hann föður sinn
heyra þetta væl; þau skyldu fá sopa af
volgri nýmjólk undir eins og hún gæti
farið undir hana Skjöldu; beljugreyið
yrði að fá að ljúka málgjöfinni í friði
og svolgra sér vatnsdropa, áður en til-
tök væru að mjalta hana.
Stóri-Jón hlustaði gneipur á huggun-
arorð konu sinnar, hún vissi jafn vel og
hann, að það voru ekki margir munn-
soparnir eftir í aumingja Skjöldu, enda
vonleysið það, sem mest var áberandi í
umtölum hennar: þetta takmarkalausa
vonleysi greip á samri stundu heljar-
mennið heiftartökum, — honum fór
sem örþreyttum sundmanni, sem fatast
listin: hann sökk og sökk. Hálf ringlað-
ur slangraði hann fram í bæjardyrnar,
greip skurðarhnífinn, sem lá vafinn í
striga á vegglægjunni: það var ekki um
annað að gera, hann yrði að lóga kúnni,
sem átti fleiri vikur til burðar, en var
að verða steingeld. Annað matarkyns
var ekki að hafa þar á bæ: bráðapest og
bráðræði — hann vissi ekki, hvort þeirra
hafði orðið honum þyngst í skauti. Enda
skipti það minnstu, svo sem komið var.
Honum flaug í liug, hvernig aðstaða
þeirra mundi verða, þegar kýrskrokkur-
inn væri upp etinn; en hvarf frá að
ígrunda það frekar. Bezt að láta hverj-
um degi nægja sína þjáning.
Hann leit á bredda sinn, sá ekki betur
en blóð væri á, þurrkaði af honum og
leit á pjötluna, — það hafði þá verið
missýning, auðvitað. Eigi að síður sló út
um hann svita, — hann bað guð að
hjálpa sér og endurtók þá bæn sína; —
að svo mæltu vafði hann hnífinn aftur í
strigann, lagði hann frá sér á silluna og
gekk inn til konu sinnar og barna.
Börnin setti hljóð um leið og hann
stakk höfðinu upp um stigagatið. Kon-
an leit á hann, stóreyg og kinnfiskasog-
in; um leið og augu þeirra mættust, litu
bæði undan. Bóndi hlassaði sér niður á
rúmstokkinn. Dagurinn úti fyrir hleypti
daufri skímu inn um hélaðar rúðurnar.
Þeim varð ekki fjölrætt, hjónunum. Kon-
an sat með prjónana sína. Börnin reyndu
að láta það eftir móður sinni áð gleypa
tárin, þegar faðir þeirra væri nærstadd-
ur. Svo hljótt var í baðstofunni, að það
heyrðist þegar prjónarnir mættust í
lykkjunni. Og einstaka ósjálfrátt snökt
í öðru hvoru barnanna.
Að lokum lagði konan frá sér prjóna
sína, greip koluna og ætlaði fram. Þá
stóð bóndi á fætur og heldur þunglama-
lega, sagðist eiga eftir að brynna Skjöldu;
nú væri líklega mesta kulið farið af vatn-
inu. Húsfreyja nam staðar þar, sem hún
var komin, með koluna í hendinni; svo
virtist, sem hún ætlaði að segja eitthvað
— úr því að þeim á annað borð fóru orð
á milli. Af því varð þó ekki; á endanum
rétti hún manni sínum koluna. Bóndi
var hálf stirðfættur ofan stigann.
Fátæka konan settist aftur við prjóna
sína og amaðist ekki við sultarvæli
barnanna fyrsta sprettinn, eftir að faðir
þeirra var ofan genginn. Síðan stóð hún
á fætur, bað þau fyrir alla muni að vera
góð börn:
Nú kem ég bráðum með mjólkurlögg
handa ykkur, lofaði hún þeim um leið
og hún gekk ofan og fram.
Þegár börnin voru orðin ein í morg-
ungrámanum, þögðu þau bæði ofurlitla
stund. Síðan tóku þau að hvíslast á.
Ætli við fáum nokkur kerti á jólun-
um? sagði stúlkan litla við bróður sinn,
sem var árinu eldri. Hún ætlaði að láta,
sem hún kærði sig ekki um það; en titr-
ingurinn í röddinni kom upp um hana.
Bróðir hennar tók þvert af um kertin:
En við fáum engan jólagraut heldur,
sannaðu til!
Og þá ekki laufabrauð, bætti telpan
við eymdarlega.
Og enga jólaköku með rúsínum, árétt-
aði drengurinn og var öllum lokið.
Mamma grætur stundum, þegar hún
heldur við sjáum það ekki, sagði stúlk-
an — hún var að reyna að verjast gráti,
en átti bágt með það.
Það er svo vont að vera alltaf svang-
ur, háskældi snáðinn litli, og varð úr
tvísöngurinn vanalegi: Æ — ég er svo
svangur! — Æ — ég er svo svöng! . . .
Stóri-Jón stóð við hliðina á Skjöldu
og beið á meðan hún svolgraði, þegar
kona hans gekk í fjósið. Húsfreyja leit
ekki á bónda sinn í það skiptið, en sagði
lágróma — og auðheyrt, að hún hefði
heldur kosið að þegja:
Það voru í henni þrjár merkur í gær-
kvöldi;-----annað en dagnytina hef ég
ekki að skammta úr þessu.
Stóri-Jón starði á vatnsborðið í föt-
unni; það smá-lækkaði í henni; honum
varð tungan þurr í munni.
Og aðfangadagur á morgun. bætti
konan við — það var svona rétt að
hann gat greint orðaskil.
Það er verst með blessuð börnin, sagði
húsfreyja enn.
Stóri-Jón leit á hana og hugsaði með
sér, að það væri líklega bezt að bera
undir hana, hvort þau í neyð sinni ættu
að leggja sér Skjöldu til munns. Það
augnaráð stóðst hún ekki, — hún hneig
niður á mjólkurskjóluna og bar pilsfald-
inn fyrir augun.
Það er bezt ég reyni að skreppa í
kaupstaðinn, sagði bóndi að lokum: Þor-
ir þú að vera ein heima með börnin? . . .
Eg gæti orðið seint á ferðinni annað
kvöld.
Það er svo komið fyrir mér, að það
er ekki margt sem ég óttast nú orðið,
Stóri-Jón settist á rúmstokkinn og það var hljótt í baðstofunni.
SAMVINNAN