Samvinnan - 01.12.1957, Blaðsíða 25

ur hún blævænginn flögra eins og dúfna-
vængi, en siðan falla saman í hönd sér til
áherzlu við lok hverrar setningar.“
Þegar þetta fólk dansaði — og það
dansaði mikið — var það auðvitað
hvorki með óhaminni líkamsorku bænda-
lýðsins né heldur með silahætti barokk-
tímans. Það hreyfði sig með „élégangce“,
hneigði sig og sveigði „gracieusement“ í
dourante og gavotte og menuett. Nú
drundi ekki lengur í básúnum og stór-
gígjum, heldur lásu hljóðfæraleikararnir
létta silfurtóna af fiðlum og flautum;
hljómfallið varð hraðara, manneskjan
léttstígari, og þegar raðirnar mættust,
snerti herrann hönd konunnar og dans-
aði henni hæfilega umhverfis sjálfa sig
til þess að geta hvíslað nokkrum mjúk-
látum orðum, áður hann sleppti henni
aftur í kvennaröðina.
Ljósakrónan lokkaprúða.
Nýir dansar berast æ víðar að:
schottis og anglais frá Bretlandi, polk-
inn frá Bæheimi, rheinlánder frá Rínar-
löndum og polonais frá Póllandi. Herr-
ann fer nú smám saman að bjóða ákveð-
inni dömu upp í dans í stað þess að grípa
hana út úr keðjunni líkt og happdrættis-
vinning, — ástleitni og rómantík fara að
eignast lögheimili þar sem dansinn er.
Með frönsku byltingunni breiðist dans-
inn út til flestra stétta, og „dansleikur-
inn“ fer að verða helzta dægradvöl
manna á veraldlegum tillidögum.
Það er einnig um þetta leyti sem
fyrsti dansleikurinn mun vera haldinn í
Reykjavík, á Klump (þ. e. gamla
klúbbnum), og þangað boðið fyrir-
standi bæjarins, upp á „spísning og
púns“. Þetta er hinn 14. ágúst 1809, og
meðal dansgesta eru þau Jörundur
hundadagakonungur, Alexander Jones,
kapteinn á stríðsskipinu Talbot, og
amerísk frú, Vancouver að nafni. Nú
hefur það svo sem komið fyrir á dans-
leikjum, að konur hafi misst niður um
sig millipilsin og annað þaðan af verra,
en sennilega hefur sjaldan tekizt svo illa
til sem á þessum dansleik, og má hann
því sannarlega heita eldskírn dans-
konstarinnar á íslandi. Þessi frú Van-
couver var með fágætum hárprúð og ein
helzta fyrirkona samkundunnar. Þegar
allt er í bezta gengi, býður Jones kaptugi
frúnni upp í dans og svífur með hana út
á gólfið, sennilega til mikillar aðdáunar
áhorfendum, sem hafa ekki allir verið
jafn vel menntaðir til fótanna. En hús
í Reykjavík voru í þann tíð ekki há-
reistar hallir, og sem nú kaptuginn dans-
ar frúnni undir ljósahjálminn, krækjast
lokkar hennar í eina álmuna, og viti
menn: öll þessi stásslega höfuðprýði
dinglar þarna í hjálminum, en frúin
stendur eftir aldeilis nauðasköllótt í
faðmi kaptugans. Hundadagakóngurinn
gat nú ekki setið á strák sínum, og er '
sagt hann hafi hlegið ofboðslega. Ekki
er örgrannt um, að viti fróðra manna,
að sá hlátur hafi stytt honum konung-
dóminn. Að minnsta kosti hafði Alex-
ander Jones liann með sér, fanga, til
Englands, en frú Vancouver hló síðast
og bezt.
„Dóná svo blá“ — og
bunníhopp.
Við vitum raunar ekki, hvað dansað
var í klúbbnum þetta örlagaríka ágúst-
kvöld, sennilega þó schottis eða polki,
— varla vals. Jóhann Strauss eldri var
þá ekki nema fimm ára suður í Vín.
Alvarleg borgarastétt 19. aldarinnar
fór nú að líta tilhlaup og skvetti skott-
íssins illu auga: það sómdi ekki kristi-
legum ektakonum né dætrum þeirra að
haga sér svo geist. Krínólínið er aftur í
tízku, herramir komnir í síðar og þröng-
ar buxur með föðurmorðingja um háls-
inn, — valsinn svaraði slíkum klæðnaði
hinsvegar mjög vel. Þeir Straussfeðgar
sendu frá sér einn valsinn af öðrum, Vín-
arblóð, Við fagra bláa Dóná, Sögur úr
Vínarskógi, og öll Evrópa sveiflaði sér
á mjúkurn og klingjandi vínartónum í
nokkra ártaugi. En nálarauga siðgæðis-
ins er löngum vandþrætt, — meira að
segja vínarvalsinn reyndist því of gróf-
ur. Dansparið þótti koma of nálægt
hvort öðru, vangar sáust jafnvel strjúk-
ast saman, og var því víða bannað að
dansa vals á opinberum stöðum.
En með valsinum er framlagi Evrópu
til dansins lokið — um skeið. Það er
Ameríka sem slær taktinn héðan í frá.
Á fyrsta tugi aldarinnar kemur nýr sam-
kvæmisdans, tangó, upprunninn úr
spænskum þjóðdönsum suður í Argen-
tínu, og verður ákaflega vinsæll. Varla
er lokið dauðadansi fyrra stríðsins þegar
tónaflóð jazzins skellur yfir Evrópu,
ættað að langfeðratali úr frumskógum
Afríku. Það eru þeyttir saxófónar, sleg-
in málmgjöll og barðar bumbur: „hruna-
dans siðmenningarinnar“ kölluðu hann
sumir. En öld hraðans er í algleymingi,
og það stendur ekki til að börn hennar
hreyfi sig eins og þau væru enn í kýla-
brókum eða krínólíni og gufuvélin væri
ekki enn fundin upp. Eftir tangó kemur
foxtrott; og eftir jitterbug rock’n roll.
Svo heyrði ég það í útvarpinu á dög-
unum, að „Sæli sýndi bunníhopp“ niðri
í Breiðfirðingabúð ....
A 19. öldinni komst
valsinn í tízku og
dömurnar eru aftur
komnar í krínólín, en
herrarnir í þröngar
buxur og með föður-
morðingja um hdls-
SAMVINNAN 25