Samvinnan - 01.12.1957, Side 21

Stóri-Jón strunsaði út og skellti hurðinni að stöfum svo að hún brotnaði.
einn í skrifstofunni. Kotbóndanum
vannst tími til að átta sig á aðstöðu
sinni, — matbænir svangra barna léti
sárt í eyrum, stundi hann fram lágróma.
Með þeim orðum var þolinmæði
kaupmanns ofboðið; hann rauk upp af
skrúfstólnum, roðnaði og fölnaði á víxl;
spurði — svo sem hann kvað á — hvað
sér kæmi við heimilisástæður Jóns bónda,
eða hvort hann áliti, að verzluninni
bæri að annast yrðlinga hans:
Ég hef leyft yður að taka út vörur
langt fram yfir það, sem sanngjarnt get-
ur talizt, og mun veitast nægilega örð-
ugt að afsaka þá skuld yðar, sem þegar
er til stofnað. Þér megið þakka fyrir, að
ég læt ekki sækja beljuna og rífa kof-
ana ofan af yður! Húsviðirnir eru enn
nýlegir og ættu að vera notandi. Og ef
þér þykist of góður til að tala við odd-
vitann og tryggja okkur greiðslu á jóla-
úttektinni, hvernig getið þér þá verið
þekktur fyrir að betla í búð?
Stóri-Jón hafði látið höfuðið síga; við
síðustu orð kaupmanns rétti hann úr
sér. Það væri hverju orði sannara, við-
urkenndi hann hnakkakertur; að fara
bónarveg að kvikindi eins og faktornum
ætti að vera hverjum manni ofraun.
Viðskipti sín öll hefði hann átt við þessa
verzlun, og gefin heit um greiðslu hefði
hann haldið eftir megni, — allt þar til er
hann varð fyrir hverju áfallinu af öðru
núna í vetur.
Ætli verzlunin sé ekki þegar búin að
hafa upp úr þeim viðskiptum annað eins
og það, sem ég á ógreitt af byggingar-
skuldinni? . . . En hvað varðar skepnu
eins og yður um miltisbrand og bráða-
pest! . . . Að ég ekki tali um fárviðri á
heiðum uppi, sem rænir fátækan ein-
yrkja síðustu skjátunum? . . . Og skrokk-
arnir — þeir fáu, sem fundust — óætir;
og etnir þó! — Nei, ónei; það er ekki svo,
að við mennska sé að eiga; — ekki þegar
í skjólin blæs. Hún er fullgóð óhappa-
manninum, leiðin til oddvitans, en það
skal ég láta yður vita: lifandi leggur Jón
á Urðum ekki á þá götu; þér skuluð eiga
yfir öðru að hlakka! Þá lóga ég heldur
kúnni. Hún og nær fullþroska kálfur
ættu að endast okkur fram yfir þrett-
ándann. Hvað þá tekur við — því berið
þér ábyrgð á!
Urðarbóndinn hafði talað síðustu
orðin við þrýstið bak verzlunarstjórans,
sem — þegar hann heyrði ábyrgð nefnda
og sér eignaða — snerist á hæli og spurði
kotunginn, hvort hann væri orðinn
bandvitlaus? Abyrgðina yrði hann sjálf-
ur að rogast með, óskipta:
En sú vizka, að mér beri að annast
hvern þann leppalúða og letiblóð, sem
ég hef látið glepjast til að lána úttekt!
klykkti kaupmaður út og bað beljakann
ráðþrota að fara norður og niður — og
kvað þó fastar á um veg þann, er hann
vísaði honum.
En beljunni á verzlunin veð í; — ger-
ist þér svo djarfur að farga henni, skal
ég sjá um, að þér verðið fluttur í Stein-
inn! Þér munduð hafa gott af því. Það
kynni að lægja í yður rostann! Ég mun
standa við það heit mitt, sannið þér til.
Stóri-Jón hafði til þessa ekki hreyft
sig úr sporunum; nú sá hann sér leik á
borði að þrífa í höndina á óða mannin-
um — svo sem í kveðjuskyni — og brá
við grön:
Ég ætla þá að kveðja yður, sómakarl-
(Framh. á bls 37).
SAMVINNAN 21