Samvinnan


Samvinnan - 01.12.1957, Page 44

Samvinnan - 01.12.1957, Page 44
Það er búið að selja „Bniarfoss". Þetta skip hefur þjónað íslenzkum hagsmun- um í 30 ár. Og af því tilkoma „Brúar- foss“ olli miklum breytingum á íslenzk- um framleiðsluháttum, þykir mér hæfa að senda þessu góða skipi nokkur kveðju- orð, þegar það hefur lagt leið sína til Lí- beríu, þar sem það á sjálfsagt eftir að sinna þýðingarmiklu hlutverki jafnframt því að „ganga sér til húðar“ sem títt er um góða og gagnlega gripi á íslandi. Eimskipafélag Islands sendi hvohljóð- andi tilkynningu til blaða og útvarps um söluna þann 30. júní þ. á.: „Undanfarna 2—3 mánuði hefur Eim- skipafélag Islands átt í samningum um sölu á e.s. „Brúarfoss" og hefur þeim samningum nú lyktað þannig, að skipið hefur verið selt hr. José A. Náveira, að- aleiganda skipafélagsins Freezer Shipp- ing Line, í Monrovia, Líberíu, Vestur- Afríku, og var skipið afhent hinum nýja eiganda í Alaborg á föstudaginn. Mun hann hafa í hyggju að nota skip- ið til ávaxtaflutninga við strendur Suð- ur-Ameríku, með því að það er allt út- búið til kæliflutninga, þótt ekki henti það íslendingum lengur, með því að frystivélar þess nægja ekki til þess að halda nægum kulda til flutnings á hrað- frystum fiski, nema helzt að vetri til. E.s. „Brúarfoss“, sem nú hlýtur nafn- ið „Freezer Queen“, var byggður árið 1926—27 og hefur þannig verið í eigu Eimskipafélagsins um 30 ára skeið, og ávallt verið hið mesta happaskip. Sölu- verð skipsins er um 80.000 sterlingspund, eða um 3.6 millj. kr. að frádregnum kostnaði við söluna, og gengur allt sölu- verðið upp í greiðslu á hinum nýju skip- um félagsins, sem nú eru í smíðum, en eins og áður hefur verið skýrt frá, á fé- lagið nú tvö skip í smíðum, með sam- tals 200.000 teningsfeta frystirúmi, en „Brúarfoss“ var með 80.000 tennigsfeta frystirúmi. Skipshöfnin verður flutt flugleiðis heim næstu daga.“ Sauðfjárrækt hefur jafnan verið ein af máttarstoðum íslenzks atvinnulífs. Mest- ur hluti afurðanna var þó jafnan not- aður af landsmönnum sjálfum til fæðis, klæða og skæða. Þó var jafnan nokkur útflutningur, einkum á ullarvarningi, ull, gærum og tólg. Oðru hvoru mun þó hafa verið flutt út eitthvað af saltkjöti. Sé litið til baka um 100 ár, þá sést það af verzlunarskýrslum, að árlega hefur ver- ið flutt út lítið eitt af saltkjöti. A árun- um 1855—1875 eru fluttar út að meðal- tali á ári aðeins tæpar 2000 tunnur. En á 7. tug 19. aldar er lítið eitt byrjað að Jón Árnason, bankastjóri: n Brúarfoss'' kvaddur flytja út lifandi sauði. Á árunum 1866— 1880 eru fluttir út 1827 sauðir að meðal- tali á ári, þegar frá eru talin þau ár, sem enginn eða nær því enginn útflutningur átti sér stað. Árið 1880 fer sauðaútflutn- ingurinn upp í tæp 12.000, en á 10 árum, 1880—1890, nemur útflutningurinn að meðaltali rúmlega 18.000 sauðum á ári. Á næstu 10 árum nemur útflutningurinn að meðaltali rúmlega 32.000 sauðum ár- lega. Mestur varð hann 1906, alls 60.413 sauðir. Því nær allur þessi útflutningur var til Stóra-Bretlands.Innflutningur þar var algerlega frjáls, svo hægt var að fita sauðina á kjarngóðri beit áður en þeim var slátrað. Var þess og mikil þörf, því sauðirnir urðu fyrir miklum hrakningum á löngum rekstrum til skips að haust- lagi, og oft ennþá verri hrakningum í lé- legum skipum, sem fluttu þá til Bret- lands. Árið 1896 voru sett lög í Bretlandi, sem bönnuðu innflutning lifandi sauð- fjár, nema því væri slátrað í „sóttkví“, þ. e. strax eftir uppskipun. Var látið heita svo, að þetta væri gert til að fyr- irbyggja sýkingu á innlendu sauðfé, en var af kunnugum talið vera til verndar innlendri sauðfjárrækt. Það tókst þó að fá framkvæmd laga þessara frestað að því er varðaði innflutning frá Islandi um nokkur ár. Var talið að þetta hefði tek- izt aðallega fyrir atbeina L. Zöllners í Newcastle, en hann var aðalumboðs- maður íslenzku kaupfélaganna í Bret- landi og aðalkaupandi sauðanna síðari árin áður en innflutningsbannið var lög- fest. Upp úr aldamótum fer að draga veru- lega úr sauðaútflutningnum, einkum eft- ir 1903, en þá eykst saltkjötsútflutning- urinn, enda er þá byrjað að reisa slátur- hús og vanda meðferð saltkjötsins. í byrjun heimsstyrjaldarinnar 1914—18 tekur með öllu fyrir útflutning lifandi sauðfjár, en saltkjötsútflutningur eykst verulega. Aðalmarkaður íslendinga fyrir saltkjöt var í Noregi. Eftir stríðið voru uppi háværar raddir í Noregi um aukn- ingu kjötframleiðslu þar í landi. Innflutt kjöt hafði lengi verið tollað í Noregi með 10 au. kg„ en árið 1922 var þessi tollur hækkaður í 25 au. kg. Næsta ár er toll- urinn enn hækkaður í 33% au. kg. og síðar ákveðið að þetta væri gulltollur, svo raunverulegur tollur í árslok 1923 var 63% au. kg. Þetta voru þungar bú- sifjar fyrir íslenzkan landbúnað, og þó samningar tækjust um lækkun tollsins 1924, þá var bersýnilegt, að einhverra úr- ræða yrði að leita til að afla annara markaða fyrir íslenzkt kjöt. Var forystu- mönnum bænda þetta Ijóst löngu fyrr, enda mikið rætt um nauðsyn þess að leita annara úrræða um sölu á kjötfram- leiðslu landsmanna. Af þeim umræðum, sem mér er kunn- ugt um, var einkum rætt um þrjár leið- ir: 1. Nýjan markað fyrir saltkjöt. 2. Útflutning lifandi sauðfjár, einkum dilka. 3. Útflutning á kældu kjöti. Á Alþingi 1909 er rætt um að gera samninga við Thorefélagið um siglingar og í nefndaráliti samgöngumálanefndar er talað um að hafa kælirúm í skipun- um, svo hægt sé að flytja út nýtt kjöt og smjör. í umræðum um málið á Al- þingi er bersýnilega átt við ófrosið, nýtt kjöt, því talað var um að ala sláturfé að vetrinum og flytja kjötið út smátt og smátt. Á síðustu tveimur áratugum 19. aldar og framan af þessari öld stofnuðu bænd- ur í flestum héruðum landsins kaupfélög og sláturfélög. Þessi félög höfðu það hlutverk fyrst og fremst að afla mark- aða erlendis fyrir landbúnaðarafurðir, auk þess sem þau önnuðust innkaup á nauðsynjavörum. Brátt hófst nokkur samvinna milli félaganna, einkum um útflutningsverzlunina. Árið 1915 stofn- uðu kaupfélögin sína eigin heildsölu, og var aðalskrifstofan í Kaupmannahöfn, en var flutt til Revkjavíkur fvrrihluta árs. 1917. Eftir að kaupfélagaheildverzlunin — Samband ísl. samvinnufélaga — var stofnuð, annaðist hún útflutningsverzl- unina fyrir kaupfélögin. Einhver veigamesti þátturinn í þess- ari starfsemi var sala sauðfjárafurða og þá fyrst og fremst kjötsalan. Hinir eldri 44 SAMVINNAN

x

Samvinnan

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Samvinnan
https://timarit.is/publication/340

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.