Samvinnan - 01.10.1963, Blaðsíða 2

Ungfrú Guðrún Bjarnadóttir,
Miss International, brosir til
Ijósmyndarans og lesenda yfir
eina af hinum alkunnu og
vinsœlu Singer-prjónavélum,
sem V éladeild SIS hefur á
boðstólum.
Ljósm: Myndiðn.
Samvinnan
OKTÓBER 1963 — LVII. árg. 10.
Útg-: Samband ísl. samvinnufélaga.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Guðmundur Sveinsson.
Blaðamenn:
Örlygur Hálfdánarson.
Dagur Þorleifsson.
Efni:
2. Skynjun landsins í lífsskoðun íslend-
inga, Guðmundur Sveinsson.
3. Frá aðalfundi Stéttarsambands bænda-
4. Samvinnubankinn hefur starfsemi-
6. Útprjón fyrir Singerprjónavélar, III
Erla Eggertsdóttir.
7. Sex spergilréttir-
8. Ómar Khayyam, Guðmundur Sveins-
son.
9. Krossgátan-
11. Spámenn og spekingar: Abailard.
12. Hjá honum hefði ég viljað fermast
tvisvar, aldarminning síra Sigtryggs
Guðlaugssonar, Örlygur Hálfdánarson.
14. Þá greip mig fögnuður. . •, rætt við
Ingimar Jóhannesson, Örlygur Hálf-
dánarson.
15- Hver dagur sem dýrleg jól ..., Örlygur
Hálfdánarson ræðir við Baldvin Þ.
Kristjánsson.
16. Fyrsta iðnstefna samvinnumanna í
Reykjavík.
18- Bréf til æskufólks, Páll H. Jónsson.
20. Framhaldssagan: Venusarbúar, eftir
Irwin Shaw, Dagur Þorleifsson þýddi.
23. Kveðið á skjáinn.
25- Bridgeþáttur Samvinnunnar.
27. Bókasafn á hjólum.
30. A markaðinum.
Ritstjórn og afgreiðsla er í Sambands-
húsinu, Reykjavík.
Ritstjórnarsími er 17080.
Verð árg. er 200 kr., í lausasölu kr. 20.00.
Gerð myndamóta annast Prentmót h.f.
Prentverk annast Prentsmiðjan Edda h.f.
Skynjun landsins
í lífsskoðun íslendinga
Aldrei hefur jafnmörgum íslendingum gefizt tækifæri til að kynnast
landi sínu, ferðast um byggðir þess og óbyggðir, líta undur þess og öræfi,
— eins og nú, á öld hraðans.
Þótt þessi kynning verði kannski stundum yfirborðskennd nokkuð, og
meira lagt upp úr því að komast sem lengst og komast sem fyrst, heldur
en hinu, að hljóta verulega snerting við ókunn héruð og lifa sig inn í
framandi aðstæður, — þá verður naumast hjá því komizt, að ferðir og dvöl
á ólíkum stöðum fái að orka með nokkrum þunga á tilfinningalíf einstakl-
inganna og hugmyndaheim.
Undirritaður spáir því þess vegna, að á næsta leyti kunni að vera ný
hræring, er fari um hugi íslenzku þjóðarinnar allrar og veki hana til með-
vitundar um, að skyldur hennar við það land, sem hún byggir séu aðrar
og miklu meiri en þær, sem þegar hafa verið inntar af hendi.
Enginn getur um ísland ferðast án þess að verða þess áþreifanlega var,
hversu fjarri fer því, að land okkar hafi verið numið til nokkurrar hlítar.
Landið bíður enn í fjötrum óræktar og afskiptaleysis. — Þetta er ekki sagt
til að kasta steini að liðnum kynslóðum eða þeim, sem í dag vinna að
ræktun landsins. — Síður en svo. Hér er aðeins um augljósa staðreynd
að ræða, áþreifanlegan vitnisburð um, að hin fámenna þjóð við yzta haf
hefur ekki haft mátt og magn til að þreyta kapp við víðáttur lands síns
og sigrast á torfærum þess, leysa úr læðingi gróðuröfl þess og vaxtar. Slikt
hefur heldur ekki verið á valdi þjóðarinnar. — Öld véla og verkfæra hefur
þar fyrst umbreytt og gefið um það vonir og fyrirheit, að þar mætti nú
reyna landnám, er langflestir strönduðu áður.
Það hefur á þessu ári mikið verið rætt um framtíðarskipan íslenzks
atvinnulífs. Það er hollt og skylt að horfa til framtíðarinnar og leiða að
því hugann, hvað hún kunni að bera í skauti og hversu skuli að unnið, að
framtiðin gæti sem björtust orðið börnum íslands.
En vafalaust eru það fleiri en undirritaður, sem óneitanlega hefur sakn-
að þess, hversu lítið hefur, í sambandi við framtíðaráætlanir á þjóðhags-
og framkvæmdasviðum, verið rætt um land okkar og skyldur þjóðarinnar
við það. Yfirleitt hefur allt í þessum áætlunum snúizt um aukning tekna,
þjóðartekna og einstaklinga, og er það í sjálfu sér ágætt svo langt sem
það nær. Bættur fjárhagur og gróði eru harla ákjósanleg fyrirbæri, ef
fyrir þau er ekki fórnað öðrum verðmætum, sem kunna þegar fram i
sækir að reynast ekki síður mikilvæg og ef til vill þess eðlis, að raunveru-
legri hagsæld og heillum var á glæ kastað, er um þau var ekki skeytt.
Þjóð, sem eins og við íslendingar hefur byggt menning sína og lífsskiln-
ing að verulegu leyti á skynjun lands síns, töfrum þess og stórfengleik, er
vissulega í miklum vanda stödd, ef þessi skynjun er skyndilega tekin frá
henni og land hennar gert framandi í vitund hennar. En sú hefur þróun
og umbreyting atvinnulífsins verið undangengna áratugi og allt bendir
til, að áfram yrði haldið á þeirri braut.
Hin nýja snerting þjóðarinnar við furður lands síns gætu haft þau áhrif,
að þjóðin vaknaði til vitundar um, að land hennar á líka kröfur á hendur
börnum sínum og það því fremur, sem tengsl lands og þjóðar hafa verið
nánari allt frá upphafi íslandsbyggðar en vera mun um flest önnur þjóð-
lönd.
íslendingar eru ein þeirra þjóða, sem skapað hafa sérstæða menning
við að takast á við þá erfiðleika, sem umhverfi þeirra hefur búið yfir. Þeir
hafa látið eggjun umhverfisins hvetja sig til dáða. Sigrar í átökum við
hamfarir náttúrunnar hafa verið stolt þeirra. Nýja menningarstrauma er-
lendis frá hefur þjóðin tileinkað sér og gert að sínum með því að skynja
dýpt þess boðskapar, sem í þeim fólst, í gegnum eigin reynslu, er hún leit-
aðist við að rækja skyldur við land sitt og tryggja þar líf sitt og sinna.
Hver nýr menningarþáttur varð að sanna ágæti sitt í eldskírn íslenzkra
átaka, hvort sem þau fóru fram í huga eða lausnin fundin með höndum,
og verða þannig samgróin lífskviku þjóðarinnar.
Svo mikilvægur þáttur í lífi og menningu íslendinga hefur skynjun
landsins verið og vitundin um skyldurnar við það, að vandi er að sjá, að
íslenzk þjóð og íslenzk menning fái varðveitzt án hennar. Þessa ber vel
að gæta á öld hraðans og fyrirheitanna. Guðmundur Sveinsson.
2 SAMVINNAN