Samvinnan - 01.09.1974, Blaðsíða 25

**áll Lýðsson, Kaupfélagi Árnesinga, Selfossi.
kom engin frétt í
^orgunblaðinu
f Fyrir nokkrum árum var haldinn aðal-
jUndiir í ónefndu kaupfélagi, reikningar
r unS ta®'®ir fram nieð 10 milljón kr.
e strarhalla og að aulci dregið fram í
d”kifJnS*'* *aP tra fyrri fi®- Þótt svo
° t vaeri i álinn, tóku fjölmargir félags-
u 6nn fii máls; þeir hvöttu til samstöðu
^m aff vinna félagið upp úr lægðinni. Og
^ 0 varð þessi fundur frægur, að um
ann‘om ítarleg frétt á baksíðu Morg-
n affsins innan um önnur slys og
neykslismál, er samtíð vora hendir.
sj vor kélt sama kaupfélag aðalfund
ann með Þeim hætti, að rekstrarhagn-
ið ^ Var® tæPar f0 milljónir — þriðja ár-
fékt r°^’ sem svo verulegur hagnaður
i „st- Þaff tókst að afskrifa til fulls eft-
tiw° Var at tapi fyrri ára. Og fram-
*n t'lasti við björt og fögur.
en U ffer®ist Þaff> aff um reikningana tók
}jvSrnn féla.gsmaður til máls — utan
sk ^ A' tela?siiiörinn endurskoðandi út-
F * vinnutilhögun við endurskoðun.
ha§Ur tetagsins var Það traustur, að
nn þótti ekki umtalsverður. Og það
m engin frétt í Morgunblaðinu.
u 30tt á Utið virðist út í hött að draga
Þessar myndir af félagsstarfi sam-
sú má t*aff annars telja, hversu se
ar S emmtilega sjálfsmenntunarleið a
ar ÍCSta kér rætur, þótt meir en hál
Naðar reynsla sé á því sviði hjá öðr
rnik.nrtan<taÞjóðum. Bíður hér vissuli
h Verkefni Bréfaskóla SÍS og ASÍ.
sarrdi l3°st’ aff sem nánast og bein
aff an<^ ^arf aff hafa við félagsmenn
Vi au3la Þátttöku þeirra í starfsemi sa
pj nnteiaffanna. Það er nauðsyn
St)e S3a aÞnrinn sem fyrst og bezt og
hcef*11113^ uPPlýsa menn og gera þá s
la„ asta tíl virkrar þátttöku, því að á
vi S roska fólksins byggist árangur sa
v,nnustarfsins.
Gunnlaugur P. Kristinsson
Þrír samvinnumenn segja
álit sitt á hinni
félagslegu hlið
samvinnustarfsins
vinnumanna. En skoði menn þær grannt,
má setja fram nokkuð algilda reglu, sem
miklu víðar gætir í félagsstarfi. Þegar
illa gengur í þörfu félagsstarfi — eða
jafnvel í daglegu amstri okkar — blossar
félagsstarfsemin upp. Þegar vel árar,
segir enginn neitt. En mig vantar þriðju
myndina inn í þessar línur. Það er sú
hryggðarmynd af hrörnandi kaupfélagi,
þar sem menn þora ekki einu sinni að
skammast yfir lélegum rekstri. Þvi miður
munu hafa verið dæmi um slíkt og þá
er skammt í gjaldþrotiff og yfirtöku móð-
urfélagsins á eignum og skuldum.
Ég hef þá skoðun á félagslegri hlið sam-
vinnustarfsins, að hún eigi helzt rétt á
sér sem baktrygging félags og rekstrar
þess. Því ætti að vera óþarfi að seilast
inn á svið annarra félaga, og í marg-
brotnu þjóðfélagi okkar eru mörg og
þörf félög, sem annast hið almenna
starf. Akurinn er það margplægður, að
kaupfélagiff ætti ekki að þurfa að standa
í mikilli menningarstarfsemi, kvenna-
boðum, kynnisferðum, trjárækt, osta-
kynningu eða öðru slíku. Aðrir sjá um þá
hluti eftir sínum leiðum.
Þess vegna ætti vettvangur samvinnu-
starfs fyrst og fremst að vera kaup og
sala fyrir félagsmenn. En þá er komið að
öðrum þætti málsins, sem ekki er hægt
að sniðganga. Samvinnuhreyfingin er í
dag ung og frjó í þeim skilningi, að ungt
eða miðaldra fólk fer með mörg þýðing-
armikil störf fyrir samvinnufélögin, en
á því er meðal annars sú skýring, að
mörg þessara starfa eru það erfið og
lýjandi, að menn verða þar ekki mosa-
grónir. Því mosagrónari virðist sú sveit,
sem hlynnir að hinni félagslegu hlið
samvinnustarfsins. Þar á ég ekki mest
við forystusveitina, hina félagskjörnu
trúnaðarmenn, heldur hinn almenna
samvinnumann, sem sækir félags- eða
deildarfundi, þá sem mynda undirstöð-
una. Ég hygg, að menn geti verið sam-
mála mér í því, að allt of fátt ungt félags-
bundiff fólk komi á þessa fundi, og að
mér Iæðist sá grunur, að þar sé hin
félagslega hlið samvinnustarfsins lang
veikust.
Og með hvaða hætti mætti auka hana?
90 ára reynsla af samvinnustarfi hefur
kennt íslendingum, að þeir geta ekki án
þess verið. Því er svo, að hvenær, sem
samvinnuhreyfingin hefur þurft þess
með, hefur hinni félagslegu hlið verið
borgið. Ef allt er kyrrt og fritt ber ekki
eins mikið á þessari „baktryggingu“. Því
bið ég menn að dæma ekki um hina fé-
lagslegu hlið samvinnustarfsins, fyrr en
élin dynja yfir. Þá verður hún mest met-
in, er hreyfingin þarf svo sannarlega á
henni að halda.
Páll Lýffsson.
Stefán Júlíusson, formaður stjómar Kaup
félags Hafnfirðinga.
Félagslegt samvinnustarf
í tveimur farvegum
Félagslegt samvinnustarf verður að
minni hyggju að falla í tveimur megin-
farvegum. f fyrsta lagi þarf stöffuga
fræðslu fyrir almenning um gildi sam-
vinnustarfs í bráff og Iengd, þ. e. mark-
mið og ávinning félagsverzlunar og sam-
vinnufyrirtækja í nútimaþjóðfélagi. f
öðru lagi þarf skipulegt upplýsingastarf
meðal félagsbundinna samvinnumanna
um stöðu, stefnu, markmið og leiffir
hreyfingarinnar, svo að sem flestum fé-
lagsmönnum sé ljóst, hvaff í tafli er.
Hvorugur þessara þátta er að mínum
dómi ræktur sem skyldi.
Upplýsingastarfsemi fyrir almenning
verður bezt rækt með fréttum og frá-
sögnum í fjölmiðlum, útgáfu stuttra og
glöggra bæklinga um starf og hugsjón,
og með hvers konar kynningarsamkom-
um, þar sem kunnáttumenn túlka mál-
staðinn.
Fræðslustarf meðal félagsbundinna
samvinnumanna verður einkum og affal-
Iega að miða að því að kynna félags-
mönnum megintilgang samvinnurekstr-
ar og gera þá ábyrgari og hlutsamari en
áður um vöxt og viðgang hreyfingarinn-
ar. Samvinnan nýja ætti að koma að
góðu gagni í þessum efnum, enda flytji
ritið jöfnum höndum upplýsingar um
menn og málefni hreyfingarinnar, kynni
verkefni einstakra félaga víðs vegar og
sé leiðbeinandi um æskileg félagsleg við-
fangsefni.
Ráða þarf a. m. k. tvo fræðsluerindreka
eða fræðslufulltrúa, sem skipuleggi og
undirbúi með kaupfélagsstjórnum um-
ræðufundi, húsmæðramót og kvöldvökur.
Æskilegt væri að efna til funda með
stjórnarmönnum samvinnufélaga, t. d.
eins fundar árlega í hverjum landsfjórð-
ungi. Hefðu erindrekar eða félagsfull-
trúar á hendi undirbúning þessara funda.
Ég læt þessi atriði nægja í þetta sinn,
enda ærin verkefni, ef rækt yrðu vel og
skipulega.
Stefán Júlíusson
25