Samvinnan - 01.04.1984, Side 7

Vandamál sem varðar þjóðina alla
r
Oþarft er aö lýsa mörgum orðum þeirri tilfinningu
sem hlýtur að grípa hvern íslending, þegar fyrii
eða • tau^u hans ber eyðibýli á ferð um sitt fagra land -
rnan nVel heiia eybiby9QÖ. Fátt er ömurlegra en yfirgefnii
nnabústaðir og sú niðurníðsla sem þeim fylgir.
ina Hq - beiiii befur slík sjón verið algeng síðustu áratug-
Ve' ^|erfelldir fólksflutningar frá landsbyggðinni til Suð-
hi Ur,nbs hófust á styrjaldarárunum síðari og náðu
arnarki á sjötta áratugnum.
inq m mibjan síðasta áratug náðist þó jafnvægi í fólksflutn-
Uri m 9 milli landsbyggðarinnar annars vegar og Suðvest-
197 e bins vegar. Þetta tímabil stóð í fimm ár eða frá
b1979. Þá fluttust samtals 21.411 manns til lands-
þp arinr|ar, en 21.405 frá henni til Suðvesturlands.
þáf|vStsu Mfnvægistímabili lýkur hins vegar árið 1980, en
flytj^afii SIJövesturhornsins 127 manns umfram þásem
fleiri fPa. an' Síðan heldur uggvænleg þróun áfram og æ
19ro Jasuðurmeö bverju árinu: 621 árið 1981,722 árið
L2 °9 949 manns árið 1983.
vesh?fS^^ðin befur þannig misst 2.419 manns til Suð-
0Qrandsins á aðeins fjórum árum.
miðlurnn?^an SV° daPurie9 tíðindi berast fer fram í fjöl-
Vanda JancJsins umréeða um íslenskan landbúnað og
óskvn nans nu e dögum - hatrammari, öfgafyllri og
| samlegri en nokkru sinni fyrr.
^iðla9/6^ að se9Ía Þad í fullri hreinskilni, að umræðafjöl-
mína “ ^ andbunabarmál að undanförnu hefur vakið furðu
»baðe sa9ði,^riendur Einarsson í blaðaviðtali nýlega.
sé einaen^Liiii<araenmenn haldi, aðlandbúnaðarvandinn
vinn„.n9rað fyrirbæri bér á landi - og bændum og sam-
Héi-Honnum er kennt um.“
andi bipuu'71 að ræða annab fveggja fákunnáttu eða vísvit-
^vrónu KIm9U' Kunnu9f er, að í flestum löndum Vestur-
lar>dbún a Norður'Ameríku hefur verið um offramleiðslu á
aukinni t arvörum ad ræða undanfarin ár, sem stafar af
kynbótui?' d- 09.ha9ræöingu, nýjum aðferðum í ræktun og
Seiía baJ1 °ir9ðir hafa ssfnast upp og reynt hefur verið að
verði ^ 3 eriendum mörkuðum á stórlega niðurgreiddu
baqsbell?? 8r vandinn hver9' stærri en í löndum Efna-
rniöum h 3 * Evr°Pu’ en Það befur verið eitt af mark-
^ettirhaf SS að samræma stefnuna í landbúnaðarmálum.
Þess hpf 8 ?.erið foiiar a aðfluttar landbúnaðarvörur, en auk
landbúnaí Efnaha9sbandalagið tekið upp mikla fjárstyrki til
ákveðió aA?S’ Sem fol9nir eru ' Því að tryggja bændum
markaðsveð afurðirnar sem er mikiu bærra en heims-
Gert er ráð fyrir, að Efnahagsbandalagið verið að verja
16 milljörðum dollara til landbúnaðarstyrkja á þessu ári.
Þetta er þó aðeins brot af þeim styrkjum sem landbúnaður-
inn fær, því að öll þátttökuríkin veita margvíslega styrki til
landbúnaðarins í löndum sínum.
Þessi stefna Efnahagsbandalagsins byggist á því, að
bændum beri að tryggja svipaða afkomu og öðrum hlið-
stæðum stéttum og sporna verði gegn óeðlilegum fólks-
flótta úr sveitum. En þrátt fyrir þessar aðgerðir heldur
bændum áfram að fækka eða um hvorki meira né minna en
þriðjung í löndum Efnahagsbandalagsins síðasta áratug.
Bandaríkjamenn hafa gagnrýnt styrkjastefnu Efnahags-
bandalagsins, en ástandið hjá þeim sjálfum er síst betra.
Síðastliðið ár var22 milljörðum dollara varið í styrki til land-
búnaðarins úr ríkissjóði Bandaríkjanna og þar við bættust
styrkir frá hinum einstöku fylkjum. Talið er að samtals hafi
bandarískir bændur fengið um 60 milljarða dollara í styrki
ásíðastliðnu ári.
Valur Arnþórsson stjórnarformaður Sambandsins segir
réttilega í viðtali, sem birtist í þessu hefti Samvinnunnar, að
íslenskur landbúnaður standi um þessar mundir á tíma-
mótum og það skipti samvinnuhreyfinguna afar miklu máli,
hvernig tekst að leysa erfiða stöðu hans.
„Fólk úti á landsbyggðinni hefur þungar áhyggjur af geig-
vænlegum vanda landbúnaðarins," segir hann. „Það hefur
ekki farið framhjá neinum á hinum mörgu fundum sam
vinnumanna á þessu vori. Menn spyrja til dæmis, hvað
verði um þá bæi á landinu, sem að miklu eðajafnvel lang-
mestu leyti byggja afkomu sína á þjónustu við nærliggjandi
sveitir. Hvað verður um Sauðárkrók, hvað verður um
Egilsstaði og hvað verður um Borgarnes - svo að fáein
dæmi séu nefnd - ef grundvellinum verður kippt undan
landbúnaðinum og íslenskir bændur upp til hópa „skornir
niður“ eins og það er svo smekklega orðað í fjölmiðlum."
Samvinnumenn munu gera sitt ítrasta til að reyna að
leysa vanda íslensks landbúnaðarog málefnaleg umræða
um hann er þegar hafin á meðal þeirra. Á aðalfundi KEA var
samþykkt ályktun þar sem skorað er á ríkisstjórnina að
gera löngu ákveðna úttekt á þjóðhagslegu gildi landbúnað-
arins, og á aðalfundi Sambandsins verður fjallað ítarlega
um erfiðleika bænda og hugsanleg ráð til að sigrast á þeim.
Hafa ber í huga, að landbúnaðarvandinn varðar ekki
aðeins bændur og samvinnuhreyfinguna, heldur lands-
menn alla.
Því má öllum Ijóst vera, að á miklu ríður fyrir þjóðina, að
ekki verði gripið til óyndisúrræða og farsæl lausn finnist á
þessu erfiða vandamáli. G.Gr.
7