Samvinnan - 01.04.1984, Side 14

því tvær verslanir í Borgarnesi og
báðar útlendar: hin eldri var í eigu
Norðmannsins Johans Lange og versl-
unarstjóri fyrir henni var Hindrik
Bjering, en hina átti J. P. T. Bryde í
Kaupmannahöfn.
Þegar Björn kemur til Borgarness
um vorið með fyrstu vörur hins nýja
kaupfélags, mætir honum sama and-
staðan og brautryðjendum samvinnu-
starfs á þessum tíma. Verslanirnar
tvær áttu sína bryggjuna hvor, og Birni
eru bönnuð öll afnot af þeim; hann
má ekki stíga fæti á lóðir kaupmann-
anna.
En Björn var við þessu búinn og
hafði því meðferðis frá Reykjavík það
sem nauðsynlegt var, svo sem upp-
skipunarbát og fleira.
Vörunum er síðan skipað upp
bryggjulaust á svokallaða Miðnes-
kletta, og það gengur vonum framar
vegna hagstæðs veðurs og vasklegrar
framgöngu kaupfélagsstjórans.
Þegar kemur að því að skipta
vörunum milli viðskiptamanna, vantar
smávegis áhöld, til dæmis krana til að
ná steinolíu úr tunnum.
Þetta atvik er Guðmundi á Lundum
sérstaklega minnisstætt, af því aðhann
var sendur á fund Bjerings til að fá lán-
aðan krana.
En Bjering er ekki á því að gera
hinum hugdjörfu kaupfélagsmönnum
greiða, þótt smávægilegur sé. Hann
verður bálreiður og heldur þrumandi
skammaræðu yfir Guðmundi - út af
14
þessu verslunarbraski þeirra, þessari
bannsettu vitleysu, sem þeir mundu
hafa af bæði skömm og skaða.
Guðmundur þegir, en kaupir síðan
kranann á eigin kostnað - og geymdi
hann alla ævi sem minjagrip.
Og áfram er unnið af kappi við að
skipta vörunum milli manna eftir
pöntun hvers og eins. Þar sem geymsla
undir þær fékkst ekki í Borgarnesi,
taka þeir sem ekki höfðu nóga hesta að
selflytja vörur sínar á næstu bæi til þess
að koma þeim undir þak sem fyrst.
Þannig tekst að flytja allar vörurnar
burt á einum sólarhring.
Þessar vörur reyndust afbragðs-
góðar og svo ódýrar, að slíkt hafði
ekki áður þekkst.
Mikil ánægja ríkti því með þessi við-
skipti og bjartsýni á framtíð félagsins.
En stundum endar verst það sem
byrjar best.
Hugmynd Björns var sú að flytja út
til Englands sauði til borgunar á
þessum vörum. Þeim var safnað
saman um haustið og Björn siglir með
þá til Englands.
Svo illa vill til, að sauðasalan mis-
heppnast hrapallega, sumpart vegna
óveðurs á leiðinni og sumpart vegna
áhrifa Zöllners, þegar til Englands
kemur, en hann taldi sig eiga Birni
grátt að gjalda.
Að vonum slær óhug á bændur
vegna þessarar óheppni.
Þeir vilja þó ekki gefast upp, svo að
haustið eftir er Björn sendur aftur með
sauðafarm og hyggst reyna að selja
hann í Belgíu.
En sagan endurtekur sig.
Báðir þessir sauðafarmar tapast að 1
miklu leyti, og bændur verða fyrir til-
finnanlegu tjóni.
Þessi hrakföll verða til þess, að
félagið hættir jafn hastarlega og það
hafði byrjað myndarlega.
Ekki ber allt upp á sama daginn,
segir máltækið - og það sannaðist á
Birni Kristjánssyni. Guðmundur á
Lundum segir svo í áðurnefndri grein
sinni, þegar hann rifjar upp kaupfé'
lagsævintýri kaupmannsins:
„En kynlega varð mér við, er ég, 30
árum eftir þetta, las ritling eftir Björn
Kristjánsson, „Verslunarólagið", og
fann, hvað hann var þrunginn af sama
anda og var í Bjering, þegar ég bað
hann um kranalánið. Orðatiltækin eru
jafnvel þau sömu eða mjög lík. Mét
fannst eins og ég væri aftur kominn >
„svörtu búðina“ í Borgarnesi og stæði
þar undir hirtingarræðu Bjerings-
Munurinn var aðeins sá, að Bjering
stefndi orðum sínum að kaupfélaginU
með Björn í broddi fylkingar, e11
Björn beindi sókn sinni að Samband'
inu.“
Björn Jakobsson, sem lét sér annt
um sögu Kaupfélags Borgfirðinga og
var ritstjóri Kaupfélagsritsins fra
stofnun þess til dauðadags, var þeirraf
skoðunar, að viðskiptatilraunirBjörns
Kristjánssonar við Borgfirðinga kærnu
á engan hátt við sögu félagsins. Aftnr