Samvinnan - 01.04.1984, Qupperneq 43

Er siðferði Vesturlandabúa ekki eina rétta viðhorfið,
þegar öllu er á botninn hvolft?
henni að eiga ekki nema tvö börn,
heldur vilja fyrir hvern mun fara með
hana til galdralæknis til þess að bæta úr
neyð hennar. Hún segir það óþarfa,
því að hvort tveggja sé, að sig langi
ekkert í fleiri börn, en auk þess sé hún
orðin of gömul til þess að bæta við
töluna. En við annað er ekki komandi,
galdralæknirinn verður að láta hana
fá krús með smyrslum, sem hún á að
bera á ennið á sér, áður en hún fer að
hátta, svo að hún verði ómótstæðileg!
~~ Trúlega hefur það nú samt hrokkið
skammt, þó að galdralæknirinn vildi
henni allt hið besta, og þó að hún bæri
fyllstu virðingu fyrir velvild hans.
Hér var aldrei ætlunin að ganga á
röðina og endursegja efni þessarar
nýstárlegu bókar. Slíkt væri ekki hægt,
°g enda ekki heldur æskilegt. En mér
fannst ég verða að gefa lesendum
hókarinnar nokkra hugmynd um efni
hennar, sem er ákaflega fjölbreytilegt.
fíöfundurinn ferðast land úr landi og
sér og heyrir fleira en tölu verði á
komið. Við kynnumst hinum marg-
yíslegustu hlutum, því að sinn er siður
1 landi hverju. Engar tvær þjóðir eru
eins, þó að margt sé líkt með skyldum.
Segja má því, að efnið sé allt í senn,
fróðlegt, heillandi og - skelfilegt.
Sumt er nú jafnvel svo, að venjulegur
maður hefur varla hörku í sér til þess
að lesa það, hvað þá að skrifa um það.
^tér dettur m. a. í hug það sem
stendur neðan við miðja hundrað sex-
fngustu og þriðju blaðsíðu, en ég hef
mig ekki i að tíunda það hér, enda
blöskra Elinu Bruusgaard ósköpin,
som hún neyðist þó til að festa á blað,
sannleikans vegna: „Stundum vill
maður ekki trúa því sem maður sér.
Við lokum augunum og vonum, að
það sem skelfir okkur sé horfið, þegar
við opnum þau aftur.“ En hér var ekki
hægt að flýja, þótt hún óskaði þess af
heilum hug að vera horfin heim til
Noregs.
Elin Bruusgaard er ekki í neinum
vandræðum með að halda athygli les-
enda sinna vakandi, þótt hún virðist
siálf ekki vera ýkja mikill rithöfundur.
Óvíða eru miicil tilþrif eða ris í frá-
sögninni, og ýmislegt bendir til þess,
að höfundurinn hafi ekki mjög mikla
æfingu í skriftum. En hitt ber þó líka
að þakka, að Elin reynir ekki að troða
sér inn á lesandann með glæsilegum
stílbrögðum. Hún vill aðeins segja
okkur frá því sem hún hefur séð og
heyrt, og það gerir hún - án allrar
miskunnar.
• Á raunsæjan og hlífðarlausan hátt
Ég sagði víst eitthvað í þá átt áðan, að
Elin Bruusgaard virtist ekki vera mjög
þjálfaður rithöfundur. Ef til vill ekki,
en samt hefur henni tekist að skrifa
góða bók. Hið merkasta við bókina er
það, að hún setur okkur fyrir sjónir
eymd og skelfingar mikils hluta mann-
kynsins á óvenju raunsæjan og hlífðar-
lausan hátt. Pað er og stór kostur á
bókinni, að höfundurinn setur sig
ekki í neinn dómarasess og segir sem
svo: Þarna er þetta vandamál, og það
verður að leysa á þennan hátt - og
engan veginn öðru vísi. Nei, Elin Bru-
usgaard er vitrari en svo, að hún láti
slíkar yfirlýsingar frá sér fara. Hún
hefur bersýnilega gert sér ljóst, að það
er ekki til nein einföld og auðveld
lausn á vandamálum þeirra þjóða, sem
búa við hungur, sjúkdóma, fáfræði,
harðstjórn og hvers kyns böl mann
fram af manni, og hver kynslóðin eftir
aðra rennur skeið sitt á enda, án þess
að nokkuð sjáist rofa til í sortanum.
Vandamálin eru margþættari og flókn-
ari en svo, að þau verði leyst eða við
þau ráðið með einföldum hætti.
Bókinni lýkur á sama stað og hún
hófst, hjá Sameinuðu þjóðunum í
New York, en að bókarlokum er
komið árið 1982. Mörg ár eru liðin frá
þeim atburðum, sem frá er sagt í upp-
hafskafla bókarinnar. Margt hefur
drifið á dagana, og konurnar, sem
berjast fyrir frelsi og jafnrétti kyn-
systra sinna, eru búnar að uppgötva
það, „að þau vandamál, sem við
töldum vera okkar sérmál, þau voru
alþjóðleg".
Óg: „Allt í einu rann það upp fyrir
okkur, sem æ fleiri innan Sþ-kerfisins
hafa lengi haldið fram, að konur eru
ekki sérstök stétt og viðkvæm, þó að
meðal kvenna séu margir hópar, sem
illa eru settir og þarfnast hjálpar".
Það er einmitt þetta, sem verður
niðurstaðan af lestri bókarinnar Aug-
liti til auglitis. Vitaskuld dylst lesand-
anum ekki, að hún er skrifuð af kven-
réttindakonu, til sóknar og varnar
fyrir málstað kvenna. Kjörum kvenna
í vanþróuðum löndum er þar lýst mjög
átakanlega. En vandamálin, sem þar
er fjallað um, eru miklu stærri og víð-
tækari en svo, að þau einskorðist við
konur. Það má nærri segja, að lesand-
anum finnist hann standa augliti til
auglitis við sekt og þjáningar alls
mannkynsins - hvar sem er á jörðinni,
og hvað sem líður kyni, aldri, trúar-
brögðum, siðum eða þjóðfélagshátt-
um. Þess vegna er öllum hollt að lesa
bók Elinar Bruusgaard, og ekki sízt
okkur, feitum þegnum .hinna ríku
ofgnægtaþjóðfélaga á Vesturlöndum.
Opel er tákn vestur-
þýskrar vandvirkni og
kunnáttu. Tækni, sem
þú getur treyst.

HÖFÐABAKKA 9 SÍMI 687300 GÆÐAEFTIRLIT MEÐ GÆÐAVORUM
43