Andvari - 01.01.1984, Qupperneq 64

FINNBOGI GUÐMUNDSSON:
Gripið niður í íslendingasögu
Sturlu Þórðarsonar
Þótt atburðir Sturlungaaldar séu margir heldur ófagrir og hrikalegir, hríf-
umst vér ósjálfrátt af hinum fornu frásögnum af þeim, og þá einkum frásögn-
um Sturlu Þórðarsonar í íslendingasögu hans svonefndri, meginþætti Sturlungu.
Það, sem ljær frásögu hans slíkt seiðmagn, eru ekki sízt hinar meitluðu mynd-
ir, er hann bregður svo víða upp.
öllum blöskrar að vonum hið mikla mannhaf i frásögnum Sturlu, en við
hvern nýjan lestur skynjar maður æ betur þá þræði, sem tengja allt þetta fólk
saman, og hversu frásögnin er í rauninni þrauthugsuð og hnitmiðuð.
Sturlunguútgáfan vandaða frá 1946 með hinum rækilegu skýringum sín-
um og margvíslegu skrám auðveldar manni og stórlega lesturinn.
Ég mun nú grípa niður í íslendingasögu á nokkrum stöðum og vona, að
sú upprifjun og umfjöllun, er henni fylgir, megi verða áheyrendum til nokkurs
fróðleiks og nýrrar umhugsunar um a. m. k. sum þau atriði, er drepið verður á.
I inngangi að nokkrum eriridum, er Helgi Hjörvar flutti í útvarpi um kon-
ur á Sturlungaöld og Þjóðvinafélagið gaf síðan út 1967, segir hann m. a.:
„Sturlungaöldin er öld karlmanna.“ Og ennfremur: „Sturlunga er saga
karlmanna um karlmenn. En þó gat ekki hjá því farið, að konan gengur fram
við og við á þessu undraverðu tjaldi sögunnar, sem Sturlunga er.“
Athyglisvert er, hve ofarlega konumar eru í huga Sturlu Þórðarsonar
þegar í upphafi Islendingasögu hans. Hann segir í 1. kapítula frá kærleikum
þeim, er gerðust með Ara hinum sterka og Guðnýju ömmu Sturlu eftir andlát
Hvamm-Sturlu. Nefnd er og Kolfinna, dóttir Gizurar Hallssonar, er átti Ari,
og dóttir þeirra Helga, er varð fyrsta kona Þórðar Sturlusonar. Þá er getið
Þuríðar, systur Kolfinnu, er átti Tumi Kolbeinsson í Skagafirði, mikill höfðingi.
Hana gekk síðar að eiga eftir lát Tuma Sigurður Ormsson.
I 2. kapítula segir gerr frá Guðbjörgu þeirri, er uefnd var þegar í fyrsta
kapítula og viðriðin var átök milli Hvamm-Sturlu og Einars Þorgilssonar á
1 Erindi flutt á Sturlustefnu í Háskóla Islands 28. júli 1984.