Stúdentablaðið - 01.12.1954, Blaðsíða 10

2
STÚDENTABLAÐ
ALFREÐ GÍSLASON, lœknir:
Island kallar
Landið vort skal aldrei okað
undir nýjan hlekk.
Ein. Ben.
I.
Þjóðernistilfinningin vaknaði snemma í brjóst-
um íslendinga. Ber fjöldi sagna frá landnáms-
og söguöld það með sér, að þeir hafi frá upp-
hafi vega litið á sig sem sérstaka og sjálfstæða
þjóð. Margt gerðist og til þess að efla sam-
heldni og þjóðrækni á þessum tímum. Skal hér
aðeins minnt á, að íslenzkir menn voru þá tíðir
gestir í Noregi og máttu þar oft gjalda þjóð-
ernis síns. Var heldur litið niður á mörland-
ann, en sú lítilsvirðing beygði hann ekki í duft-
ið, heldur örvaði til dáða og glæddi þjóðar-
metnað hans. Úr sömu átt kom einnig annað,
sem varð til þess að efla þjóðrækniskenndina,
en það voru tilraunir Noregskonunga til að ná
landinu undir sig. Allt frá miðri landnámsöld
unnu þeira að því leynt og ljóst að ná hér fót-
festu og völdum. Lengi báru þessar tilraunir
ekki annan árangur en þann, að þrýsta Islend-
ingum betur saman sem þjóð og styrkja sam-
heldni þeirra.
Ólafur konungur helgi neytti allra bragða til
að ná yfirráðum á Islandi. Eitt sinn sendi liann
trúnaðarmann hingað með þau boð, að hann
óskaði að tengjast íslendingum nánari vináttu-
böndum. Lagði hann til, að þeir gæfu honum
Grímsey, og skyldi hann til endurgjalds veita
þeim nokkur fríðindi í Noregi. Einar Þveræing-
ur varð til þess að vara landa sína við þessu
tilboði. I Grímsey mætti fæða her manns, sagði
hann, og ef þar væri útlendur her, sem færi
með langskipum, þá kynni svo að fara, að mörg-
um íslenzkum bóndanum þætti verða þröngt
fyrir dyrum. Farið var að ráðum Einars og
boði Ólafs konungs hafnað. Þannig var í það
sinn svarað tilmælum um erlenda herstöð á Is-
landi.
I meir en þrjár aldir tókst forfeðrum vorum
með samheldni sinni að verjast ásókn Noregs-
konunga. Þegar uppgjöfin kom, varð hún ekki
vegna vaxandi sóknarþunga, heldur þverrandi
varnargetu, og orsökin var sú feyra, sem komin
var þá í þjóðfélagsbygginguna. A Sturlungaöld
óx höfðingjaveldið úr hófi fram, og sem afleið-
ing þess mögnuðust flokkadrættir og sundrung
í landinu. Þetta veikti aðstöðuna út á við og
þá einkum gagnvart Noregskonungi. Hann gerði
íslenzkum höfðingjum kostaboð, og smám sam-
an bitu þeir á agnið. Síðan tefldi hann þeim
fram sínum hagsmunum til framdráttar. Hann
deildi og drottnaði, og árið 1262 var oki kon-
ungsvaldsins smeygt um háls íslenzku þjóðar-
innar.
Tiltölulega fáir leiðtogar einnar kynslóðar
létu þannig af hendi dýrmætustu eign Islend-
inga, sjálft þjóðfrelsið. Sú kynslóð hafði fengið
eign í arf, og að sjálfsögðu bar henni skylda til
að skila henni óbornum kynslóðum í hendur.
Þeirri skyldu brást hún. Með einni samnings-
gerð var frelsinu fargað, og það kostaði erfiða
baráttu í nærri sjö hundruð ár að endurheimta
það.
II.
Laugardaginn 17. júní 1944 öðlaðist ísland
fullt frelsi á ný. Þann dag fagnaði þjóðin af
heilum hug, og forvígismenn hennar fluttu fagr-