Stúdentablaðið - 01.12.1954, Blaðsíða 26

18
STUDENTABLAÐ
VILHJÁLMUR ÞÓRHALLSSON, stud. jur.:
Fullveldi -
Þessi tvö hugtök, sem ég nefni hér að ofan,
eru í hugum Islendinga svo nátengd hvort öðru,
að annars verður ekki getið nema á hitt sé
minnzt. Við þau tengja Islendingar sögu alda-
langrar frelsis- og fullveldis-
baráttu — baráttu, þar sem
kynslóð eftir kynslóð lagði
fram fræknustu og beztu syni
sína. En aldrei þótti frelsi og
fullveldi of dýru verði keypt,
né til of mikils kostað. Nei,
maður kom í manns stað. Bar-
áttan hélt áfram. Ekkert lát né
undanhald varð á. Merki frels-
is og fullveldis var borið fram
til sigurs.
Mörgum áföngum var náð í
sjálfstæðisbaráttunni áður en
fullur sigur vannst, stofnun
lýðveldis á íslandi 1944. Sá
áfangi, sem mikilvægastur
verður að teljast í lokasókn-
inni að fullu og óskoruðu sjálf-
stæði Islands, náðist með sam-
bandslögunum frá 1. desember
1918. Með sambandslögunum vorum við komnir
yfir einn torfærasta hjallann á langri og ei’fiðri
leið.
Það er því ekki að ófyrirsynju, að Islend-
ingar tengja bjartar og fagrar minningar við 1.
desember. Þann dag er okkur ljúft að fagna
frelsi og fullveldi. Þá minnumst við með virð-
ingu þeirra manna, sem stóðu í stafni í sjálf-
stæðisbaráttunni, þeirra manna, sem ótrauðir
og eljusamir leiddu þjóðina í gegn um langa
og stranga baráttu fyrir sjálfsögðum og eðli-
legum rétti hennar til að lifa frjáls og óháð í
eigin landi. Jafnframt höfum við oftlega þann
dag bundizt heitum um að hvika hvergi fyrir
1. desember
seilingaráformum erlends valds til íhlutunar
um íslenzk málefni.
íslenzkir stúdentar hafa jafnan haldið 1.
desember hátíðlegan. Þeir hafa gengizt fyrir
hátíðahöldum þann dag, ræðu-
höldum, útgáfu blaðs o. fl. A
þennan hátt minnast stúdentar
og fagna fengnu fullveldi 1.
desember 1918. Þá þykir rétt
að rifja upp sjálfstæðisbaráttu
þjóðarinnar. Harma lok þjóð-
veldisins og hverja skerðingu á
sjálfstæði þjóðarinnar. Þá er
og getið þess,. sem vel hefur
verið gert á liðnum öldum og
heiðruð minning þeirra, er
lögðu sig alla fram og spöruðu
sig hverji, þegar frelsi og til-
vera þjóðarinnar var í veði.
En hin glæstu afrek feðra
okkar mega ekki villa okkur
sýn í hrifningu augnabliksins.
Okkur dugar ekki að horfa um
of á „feðranna frægð“. Við lif-
um ekki í fortíðinni. Og ekki
megum við heldur gleyma morgundeginum.
Honum verðum við alltaf að vera viðbúin.
Jafnframt því sem stúdentar minnast og
fagna unnum sigrum nú í dag, þykir sjálfsagt
að íhuga, hvernig högum þjóðarinnar er kom-
ið, hvort sjálfstæði landsins sé tryggt.
í dag dvelst fjölmennt lið bandarískra verka-
manna og hermanna á Islandi samanborið við
fámennið hér.
Vopnaburður og hermennska hefur löngum
verið Islendingum móti skapi. Þeim mun and-
stæðara hlýtur það að vera þeim, að hér dvelst
nú erlendur her.
Þegar varnarliðið kom hingað á sínum tíma,

Vilhjálmur Þórhallsson.