Stúdentablaðið - 01.12.1954, Blaðsíða 11

STUDENTABLAÐ
3
ar og hjartnæmar ræður. „í dag heitstrengir
hin íslenzka þjóð að varðveita frelsi og heiður
ættjarðarinnar með árvekni og dyggð“, sagði
forseti sameinaðs Alþingis. Vitrum mönnum
var það Ijóst, að sjálfstæðismálinu var ekki
lokið, að sjálfstæðisbaráttan er ævarandi og
að fremsta viðfangsefni vort verður framvegis
það að varðveita fengið frelsi.
Einn áratugur er liðinn frá stofnun lýðveldis-
ins. Það er stuttur tími í sögu þjóðar, en við-
burðir, sem henni reynast örlagaríkir, gerast
þó oft á skemmri stund. Síðan árið 1944 hafa
orðið atburðir, sem hljóta að vekja alla Islend-
inga til umhugsunar um, hvort nægilega vel hafi
verið staðið á verði um stjálfstæði landsins og
hvort árvekni og hollusta hafi ætíð verið sem
skyldi. Hættur þær, er steðjuðu að þjóðveldinu
forna, eru oss nú sæmilega ljósar. Um þær er
ekki deilt né heldur það, hvað varð því að lok-
um að falli. Þar hefir sagan kveðið upp sinn
dóm. Það er erfiðara að dæma um þá atburði,
sem nýlega hafa gerzt eða eru að gerast. Afleið-
ingar þeirra eru ekki til fulls komnar fram, og
auk þess lykja enn um þá sterkar ástríður sam-
tímamanna og torvelda yfirsýn.
Reynsla liðinna kynslóða er lærdómsrík, og
það er vert að hafa hana til hliðsjónar, þegar
aðgætt er, hvar vér nú stöndum í sjálfstæðis-
málinu. Þótt nákvæmar endurtekningar við-
burða komi ekki fyrir í sögunni, má þó finna
þar margar líkingar, og svo mun reynast, ef
borinn er saman þjóðveldistíminn forni og
fyrstu tíu ár lýðveldisins.
A fyrstu áratugum Islands byggðar gerði
Haraldur hárfagri klaufalega tilraun til að ná
völdum á Islandi. Hún mistókst. Einu ári eftir
stofnun hins íslenzka lýðveldis fara Bandarík-
in opinskátt fram á að fá hér víðtæk landsrétt-
indi. Þeirri beiðni var hafnað í það sinn.
Ólafur helgi bað um Grímsey undir yfirskini
vináttu og verndar, en íslendingar sáu við hon-
um. Svipuð tilmæli koma aftur fram á vorum
dögum og þá frá Atlantshafsbandalaginu. Nú
er ekki hlýtt á varnaðarorð eins eða neins,
heldur ginið við agninu. Síðan er hér útlendur
her, sem fer með langskipum lofts og lagar.
Höfðingjar Sturlungaaldar börðust fyrir völd-
um sínum og leituðu fulltingis Noregskonungs.
Valdamenn hins unga lýðveldis berjast einnig
fyrir sínum yfirráðum í landinu og styðjast í
þeirri baráttu við erlent gull, sem flutt er inn
Ólafur Haukur Ólafsson, stud. med.:
Hjartað
Eins og hreykinn hamraklettur,
hrnfóttur og hlettum settur,
öðrum gróft til ögrunar,
eldi hertur, æsku réttur,
unir sér við ránarslettur,
tinglings hjartað áður var.
Um það léku lífsins veður,
lotum storms og regna meður,
Frost og hruni hiíttst þar.
Hrausta limi glíma gleðúr.
Þó gjalda allir þess, er skeður,
einhvern tíma, alls staðar.
Enga drætti, engar grettur,
engar hárur, gárur, skvettur,
þolir Ægir, þegar einn
öldungur hann oní dettur,
eins og máður, fáður, sléttur,
veðurlúinn völusteinn.
um hlið herstöðvanna. í báðum tilfellum minnk-
ar íslenzkt sjálfstæði að sama skapi sem áhrifa-
vald hins erlenda aðila eykst. Alþýða Islands
var aldrei spurð ráða, hvorki þá né nú, hennar
hlutverk var aðeins það að hlýða og þjást.
Valdsmenn 13. aldar spiluðu á nokkrum ára-
tugum þjóðfrelsinu úr höndum sér. Lokaþátt-
urinn í þeim leik er kunnur. Nú virðist aftur
leikið með svipuðu móti. Utlendri þjóð eru
veitt landsréttindi og önnur aðstaða til óeðli-
lega mikilla áhrifa hér. Hver endir þess glæfra-
lega leiks verður, veit enginn enn. Víst er, að
hér er hætta á ferðum. Árvekni hefir brugðizt.
Eftir úrslit lýðveldiskosninganna 1944 komst
einhver góður maður svo að orði: „Mætti gifta
þjóðarinnar vera svo mikil, að ætíð verði svo
vel svarað, þegar Island kallar“.
Island kallar nú til sona sinna og dætra. Rísið
UPP> því að hætta er á ferðum. Erlend yfirráð
eru að verða geigvænleg. Látið ekki atburðina
frá 1262 endurtakast. Á þessa leið kallar ís-
land til vor nú. Þjóðarheill er undir því komin,
að kallið heyrist og að því sé vel svarað.